به گزارش پایگاه خبری تحلیلی آفتاب جنوب،دکتر یوسف انصاری، تحلیل‌گر مسائل سیاسی در یادداشتی در خصوص اهمیت ژئوپلیتیک خلیج‌فارس برای جمهوری اسلامی ایران نوشت: خلیج‌فارس به‌عنوان یکی از مرزهای آبی ایران در طول تمام سده‌ها از مناطق استراتژیک به شمار می‌رود. جایگاه این منطقه را در تحولات مختلف تاریخی می‌توان به‌روشنی مشاهده کرد به‌گونه‌ای که در دوره‌های گوناگون ساختار سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران متأثر از ویژگی‌های ژئوپلیتیک و ژئو استراتژیک آن بوده است، از طرف دیگر خلیج‌فارس به‌عنوان یک منطقه ژئوپلیتیک واقع دریکی از مهم‌ترین مسیرهای دریایی نه‌تنها در آسیا بلکه در سراسر دنیا از تأثیرگذاری و ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار است بنابراین این موقعیت ممتاز سبب شده تا از هنگامه آغاز رقابت‌های استعماری و توسعه‌طلبانه این منطقه موردتوجه دولت‌های سلطه‌گر قرار گیرد و در سال‌های گذشته به دلیل اهمیت زیاد انرژی حاصل از تولید نفت قدرت‌های صنعتی بیش‌ازپیش متوجه آن شده‌اند. ضرورت این موضوع سبب شد تا شورای عالی انقلاب فرهنگی با توجه به هدف قرار دادن هویت فرهنگی و تاریخی ملت ایران از طرف برخی قدرت‌ها به پیشنهاد شورای فرهنگ عمومی ۱۰ اردیبهشت سالروز اخراج پرتغالی‌ها از تنگه هرمز را به‌عنوان روز ملی خلیج‌فارس نام‌گذاری کنند.

اهمیت استراتژیک خلیج‌فارس

 خلیج‌فارس از جنبه‌های گوناگون دارای ویژگی‌های ممتاز در مقایسه با دیگر مناطق آبی و خشکی در جهان است که به آن جایگاه و برجستگی‌های فوق‌العاده‌ای بخشیده است خلیج‌فارس نقش خود را به‌عنوان شاهراه بازرگانی مهم و حلقه‌ای پراهمیت در زنجیره استراتژیک آنان موردتوجه قرار گرفت، امروزه جایی در جهان وجود ندارد که تمامی توجهات را به یک نقطه و با علایقی یکدست متوجه کنند و در حال حاضر برای سلامت اقتصادی و ثبات جهان، جای به اهمیت خلیج‌فارس وجود ندارد. خلیج‌فارس با منابع طبیعی و معدنی فراوان خود دیگر نه‌تنها به خاطر ایفای نقش ارتباط دهندگی یک بزرگراه تجاری میان شرق و غرب جهان، بلکه به‌عنوان یکی از ۲ سر انتهایی در مبادلات اقتصادی جهان به شمار می‌آید. ارزش فزاینده آن نیز باعث بروز برخی اختلافات و منازعات اقتصادی و به‌خصوص سیاسی شده است. منطقه نفت‌خیز که از مهم‌ترین مناطق تأمین نفت جهان محسوب می‌شود. خلیج‌فارس بیشترین خط ساحلی را با ایران دارد یعنی از دهانه فاو گرفته تا تنگه هرمز جزء مناطق ساحلی ایران محسوب می‌شود همان‌طور که مورخان در کتاب‌های تاریخی نوشته‌اند، وسعت خلیج‌فارس به موصل و کرکوک می‌رسیده یعنی در آن زمان هنوز عراق شکل نگرفته و اصلاً سرزمین خشکی به نام عراق وجود نداشت به‌گونه‌ای که در کتاب‌های تاریخی آمده است تا پیش از حمله اسکندر به ایران کشتی‌های تجاری و غیره در شوش لنگر می‌انداختند.

 در خصوص نام خلیج‌فارس همچنان که در اسناد تاریخی مطرح بوده است، این منطقه از همان ابتدا و از گذشته به‌عنوان خلیج‌فارس مطرح بوده است. درحالی‌که امروزه برخی از کشورهای غربی و منطقه‌ای که حتی برخی از آن‌ها سابقه تأسیسشان به ۶۰ سال نمی‌رسد، تلاش گسترده‌ای به کار می‌برند تا یک نام جعلی را که همان خلیج عربی و فاقد استنادات تاریخی و استدلال‌های منطقی است، برای خلیج‌فارس در محافل و مجالس بین‌المللی به‌کارگیرند و تصویب کنند. سازمان ملل و دیگر رژیم‌های بین‌المللی ازجمله حقوق دریاها اعلام کرده که غیر از عنوان خلیج‌فارس نام دیگری را نمی‌شناسند. مهم‌ترین موردی که باعث اهمیت فوق‌العاده خلیج‌فارس شده و حتی سبب دست‌اندازی و طمع‌ورزی قدرت‌های بزرگ نسبت به آن شده، وجود ذخایر طبیعی به‌خصوص نفت است به‌گونه‌ای که نام خلیج‌فارس مساوی با نفت شده است. دنیا در حال حاضر برای تأمین ۶۵ درصد نیازهای نفتی خود به خلیج‌فارس متکی است این منطقه غیر از نفت، قریب سی درصد ذخایر گاز جهان را در خود جای‌داده و مهم‌ترین موردی که باعث اهمیت فوق‌العاده خلیج‌فارس و حتی سبب طمع‌ورزی و دست‌اندازی قدرت‌های بزرگ به آن شده، وجود این ذخایر طبیعی است.

 افزون بر این، خلیج‌فارس همچنین یکی از مناطق راهبردی دنیا محسوب می‌شود و یکی از دلایل اهمیت راهبردی آن وجود تنگه هرمز است. تنگه هرمز گذرگاهی هلالی شکل که خلیج‌فارس را به دریای عمان متصل می‌کند و در میان ۱۱ تنگه دنیا مهم‌ترین آن‌ها محسوب می‌شود که برای قدرت‌های بزرگ، جایگاه اقتصادی و راهبردی زیادی دارد. از دیگر موارد اهمیت خلیج‌فارس، بعد نظامی و راهبردی آن است. ازنظر نظامی وجود پایگاه‌های متعدد هوایی و زمینی در منطقه خلیج‌فارس که بیشتر متعلق به کشورهای آمریکا و انگلیس هستند و همچنین حضور ناوهای جنگی کشورهای غربی و آمریکا در آب‌های خلیج‌فارس اهمیت نظامی و راهبردی این منطقه را نمایان می‌سازد.

 اهمیت خلیج‌فارس برای ایران

 کشور جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین کشوری به شمار می‌رود که همواره نقش مهمی در مورد مناسبات منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای به‌خصوص در منطقه خلیج‌فارس بر عهده داشته و اکنون نیز دارای جایگاه ویژه‌ای در خاورمیانه و به‌ویژه خلیج‌فارس بر عهده داشته است؛ بنابراین خلیج‌فارس در عرصه‌های داخلی منطقه‌ای و بین‌المللی اهمیت وافری برای ایران دارد و تصمیمات استراتژیک سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران همواره با در نظر گرفتن جایگاه این منطقه اتخاذ و تدوین می‌شود. تمام نفت ایران از خلیج‌فارس و تنگه هرمز صادر می‌شود بنابراین مهم‌ترین دلیل اهمیت خلیج‌فارس به خاطر صادرات نفت از این منطقه به شمار می‌رود دلیل بعدی تجارت ۸۰ درصدی کشورمان از این منطقه صورت می‌گیرد. علت سوم اینکه در دو تا سه دهه گذشته ایران سرمایه‌گذاری زیادی در جزایر و بندرها خلیج‌فارس انجام داده است وجود حوزه‌های نفتی و گازی ایران در این منطقه از دیگر دلایل اهمیت آن محسوب می‌شود. همچنین بعد نظامی و امنیتی خلیج‌فارس نیز از جایگاه ویژه‌ای در مناسبات خارجی ایران برخوردار است.

 خلیج‌فارس ازجمله مناطقی به شمار می‌رود که نقش بسزایی در اتخاذ تصمیمات و مقابله با تهدیدات نظامی دارد بنابراین خلیج‌فارس در ابعاد گوناگون همواره اولویت نخست را در اتخاذ تصمیمات و اجرای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران داشته و دارد و در سطح بین‌المللی نیز ازجمله مناطقی است که به علت موقعیت ویژه جغرافیایی و دارا بودن منابع فراوان نفتی و دریایی و برجستگی‌های استراتژیکی و ژئوپلیتیکی اهمیت خاصی داشته است. منابع نفتی فراوان منطقه، سهولت استخراج، هزینه تولید پایین، مازاد ظرفیت تولید، کیفیت بالای نفت خام منطقه، سهولت حمل‌ونقل، توان تولید زیاد چاه‌های نفت و امکان کشف ذخایر جدید نفتی وسیع در این منطقه در مقایسه با دیگر مناطق جهان ازجمله مزیت‌های خلیج‌فارس در برابر دیگر نقاط جهان محسوب می‌شود. قدرت‌های جهانی نیز با درک همین موارد پیش‌گفته تلاش دارند با حضور در این منطقه و اختلاف‌افکنی، جایگاهی برای منافع خود در این فضای جغرافیایی دست‌وپا کنند که این امر بیش‌ازپیش بر اهمیت وحدت و همبستگی کشورهای پیرامونی می‌افزاید و لازم است کشورهای منطقه باهم افزایی بیشتر در راستای تأمین منافع مشترک خود گام بردارند.

انتهای پیام/