به گزارش آفتاب جنوب ، دکتر رضا روستا آزاد، تحصیلات دانشگاهی‌اش را با رتبه 27 کنکور سراسری در سال 1358 از دانشگاه صنعتی اصفهان آغاز کرد و با مدرک دکتری از دانشگاه واترلو کانادا به پایان رساند. در حال حاضر وی ریاست دانشگاه صنعتی شریف را عهده دار است. از فعالیت‌های علمی وی می‌توان به انجام 39 پروژه پژوهشی، انتشار 43 مقاله در نشریات معتبر داخلی و خارجی، 68 مقاله در کنفرانس‌های معتبر داخلی و خارجی و بیش از 80 راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی اشاره کرد.

بسیج مهندسین صنعتی با رئیس دانشگاه صنعتی شریف گفت‌وگویی ترتیب داده است که در ادامه می‌خوانید:

** کسی که توانایی تامین نیازهای خود را دارد، قابل تحریم شدن و قابل فشار آوردن نیست

مهندس نیوز: نظر شما در مورد اقتصاد مقاومتی چیست؟ الزامات عملیاتی شدن اقتصاد مقاومتی کدام است؟

روستا آزاد: بحث اقتصاد مقاومتی بحث بسیار جدی است. اقتصاد ما ناسالم است. برای مثال اینکه آلمان تحریم شود قابل باور نیست چون آلمان خود یک کشور تولید کننده است، حتی آلمان می تواند خودش بقیه را تحریم کند.

کسی که توانایی تامین نیازهای خود را دارد، قابل تحریم و قابل فشار آوردن نیست. مشکل عمده ما این است که نیازهای خودمان را نمی‌توانیم تامین کنیم. بخش قابل توجهی از نیازهای ما از بیرون می آید. به دنبال این، ثروتمان از کشور خارج می شود. همچنین ما با پولمان در خارج اشتغال ایجاد کرده ایم. خودمان برای خود بیکار خلق کرده ایم و با تواضعی که انجام داده ایم، خود را آسیب پذیر می کنیم، که این مسئله تبعاتی برای ما دارد.

در بحث اقتصاد مقاومتی، در یک بازه زمانی ما می توانیم خود را بازسازی کنیم. اولین کار این است که هزینه‌ها و مصارف خود را کنترل کنیم و در مرحله دوم توان تولید خود را بالا ببریم.

در حال حاضر ما چون وارد کننده هستیم باید کمتر مصرف کنیم و از طرفی تولیدمان را افزایش دهیم.

اقتصاد دو رکن دارد یکی توان مالی است و دیگری ارتباط. این‌که برای تولید یک جنس یک سری موادش موجود است و سایر مواد را از جای دیگر تهیه و وارد می‌کنند، در تمام دنیا امر رایجی است. ولی چون ما در تحریم هستیم اولا نمی‌گذارند به درآمد نفتی خود دست پیدا کنیم، پس منابع مالی ما تحت فشار است؛ ثانیا نمی‌گذارند ما بازرگانی داشته باشیم که نیازمندی‌های خودمان را بتوانیم تامین کنیم. پس درآمد مالی خود را نمی‌توانیم استفاده کنیم، ال‌سی نمی‌گذارند باز کنیم، در آمد نفت ما را بلوکه می‌کنند، به ما جنس نمی‌دهند. یعنی این دو رکن اقتصاد وجود ندارد.

تفکر صحیح می‌گوید ظرفیت‌های داخلی ما هم در سطح فردی و هم در سطح جامعه فوق‌العاده بالاست. اگر بتوان این ظرفیت خود را فعال کرد، احتیاجی به بیرون احساس نمی شود، اتفاقا این تحریم و این فشار باعث رشد هم می شود.

یک کشور پنج میلیونی مثل فنلاند، چه چیز دارد که در حال حاضر بیشتر نیازمندی های خود را تولید می کند؟ این کشور در عرصه صادرات نیز فعال است، گوشی موبایل نوکیا و غیره تولید می‌کند. خاک این کشور از خاک کشور ما کمتر است و جمعیتش هم از جمعیت کشور ما کمتر است. مشکلات دیگری نیز دارد از قبیل: آب‌و‌هوای نا‌مساعد،کمبود منابع، نبود کانی‌های نفت و انرژی. بلکه این کشور سیاست تدبیر و مدیریت دارد. همه چیز با تدبیر و مدیریت شدنی است. فکر صحیح اقتصادی و صنعتی مهم است.

ما باید فکرمان را درست کنیم. اتفاقا اگر ما تحریم نباشیم و نفتمان را بتوانیم بفروشیم و جنس وارد کنیم، جز یک فضای سستی و رکود و رخوت هیچ اتفاقی نمی‌افتد و این شرایط بد ادامه پیدا می کند. وقتی به ما فشار می‌آورند که نفتمان را نتوانیم بفروشیم و جنس نتوانیم وارد کنیم، وقت آن رسیده که ما یک تکانی بخوریم. به‌طور مثال هر کدام از استان‌های ما می‌توانند صاحب یک صنعت سنگینی باشند که ما در داخل کشور با آنها مراوده داشته باشیم. کرمان قطب معدن باشد، مازندران قطب صنایع غذایی، گیلان قطب کشاورزی، آذربایجان قطب صنعت، خوزستان قطب انرژی. ما به اندازه یک اروپای متحد می‌توانیم تولید داشته باشیم و با همه به تعامل بپردازیم.

بحث اقتصاد مقاومتی بحث گذار از یک اقتصاد بیمار ناسالم به یک اقتصاد سالم در شرایطی است که شرایط مساعدی ایجاد شده است. تحریم را می‌توان از یک تهدید به فرصت تبدیل کرد.

** بسیج نقش روشنگری، ترویج، تهییج، ایجاد اعتماد به نفس و از طرفی نقش مطالبه‌گری دارد

مهندس نیوز: نقش بسیج در رابطه با اقتصاد مقاومتی چیست؟ گفتمان سازی در این رابطه به عهده چه نهادی است؟

روستا آزاد: در بحث اقتصاد مقاومتی صورت قضیه فشار و تهدید است. این صورت قضیه اگر می خواهد تبدیل به فرصت شود، باید یک تحولی در درون انسان‌ها، درون نهادها،درون بنگاه‌ها  و درون ساختار اداری ایجاد شود. بسیج همین تحولی است که می‌خواهد ایجاد شود.

بسیج در این جایگاه نقش روشنگری، نقش ترویج، نقش تهییج، نقش ایجاد اعتماد به نفس و از طرفی نقش مطالبه‌گری دارد.

نقش ترویج با آموزش دادن، نقش تهییج با راه انداختن مردم، نقش مطالبه‌گری با افشاگری از قسمت‌هایی که رکود دارند، محقق می‌شود. تهییج و مطالبه‌گری را بسیج می تواند با صدای بلند اعلام کند به نحوی که کسانی که ناسره هستند جرات سنگ انداختن پیدا نکنند. بسیج می‌تواند این کار را با ارتباط گرقتن با دستگاه‌های دیگر مثل دستگاه قضایی و سیستم اطلاعات امنیت کشور به خوبی ایفا کند.

در طول مسیر ممکن است بعضی‌ها عامل حقوق بگیر بیگانه باشند. بنابراین باید این را کشف کرد و آن را رسوا کرد و خطرش را دفع نمود.

در مواقعی هم که سستی و رخوت وجود دارد، بسیج باید به نقش مطالبه‌گری بپردازد. و در مواقعی که احتیاج به تهییج وجود دارد باید تهییج کرد و مثل اول انقلاب، شور و نشاط و امید را در کار خیر و جهادی ترویج نمود.

** مخاطب اصلی اقتصاد مقاومتی آحاد مردم هستند

مهندس نیوز: مخاطب اصلی برای تحقق اقتصاد مقاومتی از نظر شما چه گروهی است؟

روستا آزاد: طبق فرمایشات رهبری، در اقتصاد مقاومتی باید از ظرفیت‌های درونی و ظرفیت‌های حقیقی و حقوقی استفاده کرد. در جنگ تحمیلی، زمانی که شرق و غرب مقابل ما ایستادند، این مردم بودند که به صحنه آمدند. پیرزن روستایی که نان برای جبهه می‌پخت، مادری که فرزندش را روانه جبهه می‌کرد، هنرمندی که شعر می‌گفت، آهنگ‌سازی که موسیقی می‌ساخت و مدیر دولتی که حمایت می‌کرد؛ وقتی همه در صحنه بیایند، پیروز می‌شویم. مخاطب اصلی اقتصاد مقاومتی کل آحاد مردم ما هستند.

** وقتی یک صنعت راه بیفتد بقیه هم به دنبال آن حرکت می‌کنند

مهندس نیوز: در عرصه صنعت چه ظرفیت‌هایی وجود دارد؟ آیا اختراعات یا مقالاتی در راستای اقتصاد مقاومتی تولید شده است؟

روستا آزاد: در حال حاضر در شهرک‌های صنعتی ما تعداد قابل توجهی واحد صنعتی ایجاد شده است که یا تعطیل هستند یا زیر ظرفیت مشغول فعالیت هستند. بنابراین بخش زیادی از ظرفیت هم‌اکنون وجود دارد؛ اولین کار باید فعال کردن اینها باشد.

تاسیس واحدهای جدید لازم نیست، بلکه باید دید مشکل اینها چیست. کمبود منابع اولیه، عدم مدیریت، وجود قوانین دست و پا گیر، بیمه‌های تامین اجتماعی، دارایی و مالیات، استانداری، شهرداری از جمله مسائل این واحدها می باشد که باید به آنها پرداخته شود.

بعضی از این واحدها دانش کافی ندارند، که باید به آنها آموزش داد. در بعضی موارد منابع مالی محدود است، که باید به آنها کمک مالی کرد. بعضی‌ها توان تولید دارند، ولی توان فروش و صادرات ندارند، باید در بازاریابی داخل و خارج به آنها کمک کرد. تعداد زیادی از خدمات داخلی وجود دارد که اگر ما به آنها توجه کنیم می‌توانند راه‌اندازی شوند. در صورت راه‌اندازی این واحدها، یک هم‌افزایی ایجاد خواهد شد، وقتی یک صنعت راه بیفتد بقیه هم به دنبال آن حرکت می‌کنند. چون یک شبکه مثل دنیا شکل می گیرد. در شبکه دنیا همه به هم مرتبطند، یکی راه بیفتد بقیه هم راه می افتند.

** آموزش، پژوهش، ایجاد فناوری، خدمات صنعتی، کار آفرینی و فرهنگ؛ 6 ماموریت دانشگاه‌ها

مهندس نیوز: آیا در دانشگاه‌های ما اعتقادی به اقتصاد مقاومتی وجود دارد؟ چه کارهایی صورت گرفته یا قرار است انجام شود؟

روستا آزاد: دانشگاه‌ها با هم متفاوت‌اند، ما نزدیک به 200 مرکز علمی داریم. حدود 50 تا از این دانشگاه‌ها ظرفیت‌های نسبتا خوبی هستند، به طوری‌که می توان به درجات یک تا سه آنها را تقسیم کرد. البته رده‌ها با هم متفاوت است. در درون رده‌ها هم تفاوت‌هایی وجود دارد. ولی یک بحث کلی این است که ارتباط دانشگاه‌ها با صنعت هنوز قوی نیست.

یک دانشگاه موفق 6 ماموریت دارد که شامل آموزش، پژوهش، ایجاد فناوری، خدمات صنعتی، کار آفرینی و فرهنگ می باشد. تعدادی از دانشگاه‌ها در ماموریت اولیه باقی مانده اند. بعضی از آنها تا مرحله پژوهش پیشرفت کرده‌اند و مقالاتی ارائه داده اند. ولی آنهایی که تا مرحله فناوری پیش رفته اند، اندک هستند. به همین ترتیب در مرحله صنعتی، کارآفرینی و فرهنگ تعداد کمتر می‌شود. دانشجویان و اساتیدی که کار فرهنگی می‌کنند کم هستند. با توجه به این ظرفیت چهار و نیم میلیون دانشجو و حدود 200 دانشگاه، در مجموع جای ترقی زیاد است.

بعضی دانشگاه‌ها مثل شریف توانسته اند موفقیت‌هایی داشته باشند. دانشگاه صنعتی شریف رتبه اول کشور را دارد، در سال 91 نیمی از هزینه‌های دانشگاه را ارتباط با صنعت تامین کرد. یک سری فناوری‌های جدید ایجاد شده است، البته تعداد آنها انگشت شمار است. دانشگاه شریف نسبتا پیشتاز است. بعضی دانشگاه‌های دیگر از جمله دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، امیرکبیر، علم و صنعت، تربیت مدرس و صنعتی اصفهان هم نسبتا فعال هستند؛ ولی بقیه دانشگاه‌ها نیاز به ارتقا دارند. البته واضح است که خود این دانشگاه‌های فعال هم باید در این راستا ارتقای بیشتری پیدا کنند.

** 6 ماموریت دانشگاه‌ها به رسمیت شناخته شود

مهندس نیوز: چطور می توانیم احمدی روشن هایی را در دانشگاه‌ها تربیت کنیم که هم تعهد به کشور داشته باشند و هم از لحاظ علمی سرآمد باشند؟

روستا آزاد: در مرحله اول باید 6 ماموریتی که برای دانشگاه عرض کردم به رسمیت شناخته شود. در مرحله دوم مطالبه صورت بگیرد و سوم اینکه در راس دانشگاه‌ها مدیرانی وجود داشته باشند که به این 6 ماموریت باور داشته باشند. در مرحله چهارم باید ظرفیت‌های دانشجویی و بسیج دانشجویی به عنوان مطالبه‌گر، ضعف‌ها را مطرح کنند و آنها را به صحنه بیاورند.

بدیهی است که حمایت دستگاه‌های حمایت کننده هم در این قضیه لازم می باشد؛ دستگاه‌های نظارتی ای وجود داشته باشد که مشکلات احتمالی را بررسی کنند. دستگاه اطلاعات و امنیت باید اینها را رصد کنند و دست‌های در کار را که بنابر زمین زدن صنعت ما را دارند شناسایی کنند. مجلس در این زمینه باید در رابطه با این قضیه  قانون خوب بگذارد، قوه مجریه هم وزیر و مدیرکل‌های خوبی داشته باشد و به این مسائل آگاه باشند، به صحنه بیایند و حمایت کنند. اگر حمایت آنها نباشد فشار زیادی احساس خواهد شد.

** دستگاه دیپلماسی دولت به طور شفاف عمل نمی کند

مهندس نیوز: آیا رویکرد دولت در عرصه دیپلماسی خارجی در راستای اجرایی شدن و عملیاتی شدن اقتصاد مقاومتی است؟

روستا آزاد: طبق فرمایش رهبری، اقتصاد مقاومتی به معنای قطع رابطه نیست. بلکه باید هم ارتباط با دنیا داشته باشیم و هم حدود و خطوط قرمز خودمان را مشخص کرده باشیم. اگر به خاطر حمایتی یا به خاطر رفع تحریم‌ها از خطوط قرمزمان عبور کردیم، طبیعی است که در راستای اقتصاد مقاومتی حرکت نکرده‌ایم. چنانچه خطوط قرمز را حفظ کردیم، در راستای اقتصاد مقاومتی هستیم. اگر ارتباط برقرار کردن برایمان مفید است باید ارتباط داشته باشیم، ولی خودمان نباید خود را تحریم کنیم. باید با روی باز با دنیا برخورد و تعامل داشته باشیم ولی اگر آنها برای ایجاد این ارتباط خواستند باج‌گیری کنند و ما را تحت فشار قرار دادند، و خواستند ما را از اصولمان برگردانند باید مراعات بکنیم.

در حال حاضر دستگاه دیپلماسی دولت به طور شفاف عمل نمی کند. حرف‌های دو پهلو زیاد شنیده می شود. در مواضع و اقدامات طوری عمل می‌شود که حدود و ثغور رعایت می‌شود ولی گاهی صحبت‌هایی شنیده می‌شود که انگار این‌کار رعایت نمی‌شود، این چیزی است که یک مقدار آزار دهنده است.

دستگاه دیپلماسی دولتی اجمالا در ماه‌های گذشته، نه تنها شفاف عمل نکرده است، بلکه به مقداری ضد و ‌نقیض هم موضع گرفته است. امیدواریم که یک مقدار با شفافیت بیشتر و قدری هم با مواضع صریح‌تر و بهتر، با رعایت حدود و خطوط قرمز، کار صحیحی را انجام بدهد.

** وزارت مسکن و شهرسازی و شهرداری ما کدهایی برای ساخت مسکن قرار نداده‌اند

مهندس نیوز: الگوی صحیح مصرف در اقتصاد مقاومتی چه جایگاهی دارد؟

روستا آزاد: الگوی صحیح مصرف جایگاه فوق‌العاده بالایی در اقتصاد مقاومتی دارد. میزان مصرف انرژی ما با میزان مصرف انرژی چین و میزان مصرف انرژی اروپا برابری می کند. این مثال نشان دهنده وجود اسراف است. بخشی از این کار مربوط به مسئله فرهنگی است، یک بخش آن هم مربوط به تکنولوژی می شود.

وزارت مسکن و شهرسازی و شهرداری ما کدهایی برای ساخت مسکن قرار نداده‌اند. استانداردهایی برای ساخت مسکن وجود ندارد. در‌نتیجه میزان قابل توجهی انرژی به هدر می‌رود، در‌صورتی‌که تکنولوژی و صنعت این‌کار در کشور ما وجود دارد. البته به تازگی یک سری کارهایی انجام شده و مقرراتی گذاشته‌اند که البته همه آنها به‌طور کامل رعایت نمی‌شود و در ضمن در همه کشور اجرایی نشده است.

کدهای ترافیکی ما صحیح نیست، بنابراین مشکلاتی از قبیل: میزان مصرف نسبتا زیاد سوخت، مشکل ترافیک در خیابان‌ها را شاهد هستیم. به‌طوری‌که مشکلات اعصاب و بیماری‌ها و آلودگی هوا و ضربه به سیستم اداری به دلیل تاخیر در ورود کارمندان به محل کار و غیره را به‌همراه دارد.  دلیل این امر عدم وجود برنامه‌ریزی ترافیکی است.

الگوی شهرسازی صحیحی نداریم. تهران همین‌طور بزرگ و بزرگتر می شود. لایحه انتقال پایتخت از تهران در همین راستا تصویب شد. با انتقال پایتخت سیاسی از تهران رشد بی‌رویه شهر تهران را می‌توان مهار کرد.

سیاست‌های توزیع ثروت و امکانات غلط بوده است. همه در تهران جمع شده اند. در آلمان بجز برلین هیچ شهری جمعیت بالاتر از 500 هزار جمعیت وجود ندارد و توزیع جمعیت در آن برابر است ولی در ایران شهری مثل تهران 14 میلیون جمعیت دارد. روز‌به‌روز هم بیشتر می شود.

این موارد به سیاست‌های تدبیر مدیریتی و فناوری مرتبط می شود. مجموعه فرهنگ مردم و مجموعه مدیریت سازمانی کشور و مجموعه فناوری‌هایی که مرتبط هستند، دست‌به‌دست می‌دهند تا در نهایت بتوانند مصرف انرژی، مصرف نان، آب، برق و غیره را کنترل کنند.

متوسط میزان مصرف روزانه آب در دنیا به‌ازای هر نفر حدود 120 لیتر است در حالی که میزان مصرف روزانه آب در کشور ما به‌ازای هر نفر حدود 300 لیتر می باشد. این نشان دهنده وجود اسراف است که باید برطرف شود.

مهندس نیوز: با تشکر از اینکه وقت خود را به ما اختصاص دادید.

انتهای پیام/م