نظرسنجی
نسخه مناسب چاپ
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی آفتاب جنوب،عملیات والفجر هشت باهدف تنبیه متجاوز در بعد نظامی و سیاسی در زمستان ۶۴ صورت گرفت، درحالی‌که تسلط بر منطقه جغرافیایی شمال خلیج‌فارس و فاو باعث می‌شد که شهر فاو و سکوهای پرتاب موشک عراق تصرف شود و با اجرای این عملیات ایران بر اروند تسلط می‌یافت هرچند ام القصر تهدید می‌شد و باکویت هم‌مرز می‌شدیم و همچنین راه ورود عراق به خلیج‌فارس نیز مسدود می‌شد. این عملیات در ششمین سال جنگ تحمیلی و در ساعت ۲۲ و ۱۰ دقیقه بیستم بهمن ۱۳۶۴ در مرز جنوبی استان خوزستان در جنوب جزیره آبادان انجام شد که در این هنگام نبردی سنگین میان نیروهای ایرانی و عراقی به مدت ۷۵ روز آغاز شد؛ نبردی که درنهایت با پیروزی ایران در این عملیات پایان یافت.
اگرچه این منطقه عملیاتی ازیک‌طرف در ناحیه مرزی اروندرود که رژیم بعثی عراق به بهانه تسلط بر آن جنگ با ایران را آغاز کرده بود و از طرف دیگر در تنها مسیر ارتباطی کشور عراق با دریای خلیج‌فارس انتخاب‌شده بود و اجرای عملیات در آن می‌توانست ارتباط بندر ام القصر «را از طریق خور عبدالله با خلیج‌فارس مسدود نماید همچنین تنها اسکله‌های نفتی عراق بنام سکوهای» البکر و الامیه در محدوده این منطقه قرار داشتند.
زمین منطقه عملیات نیز یکی از زمین‌های پیچیده جنگی و عملیاتی در آن زمان محسوب می‌شد و دارای عوارض طبیعی و مصنوعی زیادی ازجمله رودخانه، نهر، نخلستان، باتلاق، چو لان، جاده، روستا، ساحل، شهر نمکزار دشت اسکله و بندرگاه بود که برای طراحی عملیات در این منطقه علاوه بر آنکه باید توانایی‌ها و نحوه گسترش و آرایش دفاعی دشمن در نظر گرفته می‌شد جنگ با عوارض طبیعی زمین نیز باید موردتوجه قرار می‌گرفت عوارضی مانند رودخانه، نهر، نخلستان، باتلاق و... .
همچنین طرح ریزان عملیات لازم بود تا جنگ با عوارض مصنوعی ایجادشده در زمین را هم مدنظر قرار دهند عوارضی مانند انواع موانع سیم‌خاردار میله‌های خورشیدی شکل و میدان‌های متعدد مین و از سوی دیگر ازآنجاکه مهم‌ترین مسئله پس از شکستن خط مقدم دشمن و تصرف منطقه عملیاتی و رسیدن به اهداف موردنظر انتخاب منطقه مناسب برای تشکیل خط دفاعی مطمئن جهت مقابله با پاتک‌های وسیع دشمن بود، بنابراین در طرح‌ریزی عملیات باید در گزینش این منطقه پدافندی دقت زیادی می‌شد تا با استفاده از حداکثر عوارض طبیعی زمین مثل دریاچه نمک و نیز با ایجاد خاک‌ریزهای مناسب بتوان منطقه تصرف‌شده را برای مدت معینی حفظ نمود.
با این تفاسیر، رزمندگان استآن‌کهگیلویه و بویراحمد در قالب تیپ ۳ لشکر ۲۵ کربلا مأموریت داشتند تا با دور زدن شهر فاو از میان سنگرها و مواضع دشمن عبور کرده سه‌راهی فاو «ام القصر» را تصرف و به سمت پایگاه موشکی پیشروی نمایند و آن را تصرف نمایند. رزمندگان‌کهگیلویه و بویراحمد ابتدا در قالب سه گردان «روح‌الله»، «سیف‌الله» و «یدالله» برای انجام این مأموریت (والفجر هشت) وارد عمل شدند. گردان روح‌الله ابتدا وارد عمل شد و تا سه‌راهی فاو ام القصر پیشروی نمودند سپس گردان یدالله از روی جاده پایگاه موشکی و گردان سیف‌الله موازی با این جاده در سمت چپ وارد عمل گردیدند که از افتخارات رزمندگان استان است.
محاصره شهر فاو و تصرف پایگاه موشکی که یکی از اهداف مهم عملیات والفجر ۸ بود به رزمندگان این استان واگذار گردید و به نحو احسن آن را انجام دادند و برای انجام این مأموریت بزرگ شهدای عزیز و گران‌قدری مثل سید «عبدالمحمد تقوی»، «مرتضی جعفری»، «محمدتقی عمرانی»، «حسین رزمنده»، «محمد اسدی»، «ناصح پور»، «محمد کریم موسوی»، «غلام محمد شهبازی» و... به شهادت رسیدند در مراحل بعدی عملیات ۶ گردان دیگر از رزمندگان استان وارد منطقه فاو شدند و در مقابل پاتک‌های دشمن فداکاری‌های بسیاری انجام دادند.
عملیات والفجر ۸ اولین عملیاتی بود که رزمندگان استآن‌کهگیلویه و بویراحمد در قالب یک تیپ سازمان‌دهی شده وارد عملیات شدند و عملکرد آن‌ها در این عملیات به‌قدری تحسین‌برانگیز بود که فرماندهان سپاه و جنگ را قانع کرد که یک تیپ مستقل به استآن‌کهگیلویه و بویراحمد بدهند و بعد از عملیات «والفجر ۸» تیپ ۴۸ فتح تشکیل و تا پایان جنگ رزمندگان استان در آن تیپ اجرای مأموریت می‌کردند.
مهم‌ترین هدف عملیات والفجر ۸ دستیابی به یک پیروزی قاطع نظامی در جبهه‌های جنگ بود تا در آن موقعیت زمانی دولتمردان و سیاستمداران کشور برای حل مسئله جنگ از راه سیاسی از قدرت عمل بیشتری برخوردار شوند در آن زمان مهم‌ترین مسئله برای ختم جنگ روشن شدن مواضع دولت آغازکننده جنگ و کشور متجاوز برای افکار عمومی جهان و نیز جامعه بین‌المللی بود به همین منظور حضرت امام خمینی (ره) اصرار داشتند که باید مسئول و شروع‌کننده جنگ مشخص شود تا از این به بعد مشروعیت و امکان تجاوز به ایران در ذهن همسایگان ایران و قدرت‌های بزرگ شکل نگیرد.
بنابراین در آن موقعیت که مسئولان کشور و مردم ایران چشم‌انتظار پیروزی‌های بزرگ و درخشانی بودند اجرای عملیات موفق در منطقه فاو امری ضروری بود چنین عملیاتی پس از مدتی ناکامی در کسب موفقیت‌های بزرگ جنگی روحیه جدید در فرماندهان و طراحان عملیاتی می‌دمید و موجب گسترش نشاط رزمی در آنان می‌شد همچنین قدرت دفاعی و عملیاتی رزمندگان اسلام را بالا می‌برد و یک‌بار دیگر نشان می‌داد که با توکل بر خداوند بزرگ و به‌کارگیری ابتکار عمل قدرت خلاقیت و تفکر و کسب اطلاعات صحیح از دشمن، میتوان برتری نظامی را درصحنه نبرد کسب نمود و دشمن را منفعل کرد. از طرف دیگر به دلیل موقعیت جغرافیایی شمال خلیج‌فارس و منطقه فاو عملیات والفجر هشت دارای اهداف سیاسی و نظامی ویژه‌ای بود که مهم‌ترین نتایج آن چنین پیش‌بینی می‌شد.
شهر فاو در کنار رودخانه اروند دارای اسکله‌های کوچکی بود که از آن برای پهلوگیری شناورهای سبک و کشتی‌های با آب خور کم استفاده می‌شد، انبارهای ذخیره نفت و نیز تلمبه‌خانه‌های مربوط به صدور نفت عراق از طریق پایانه نفتی البکر نیز در کنار این شهر به سمت ساحل خور عبدالله قرار داشت بنابراین میتوان این شهر کوچک را یک مجموعه نفتی نیز به‌حساب آورد. تصرف کامل بخش انتهایی اروندرود در دهانه خلیج‌فارس و تسلط بر قسمت‌های دیگری از آنکه از منطقه خسروآباد تا روبروی فاو که درمجموع به طول بیش از ۲۰ کیلومتر می‌رسید، تأمین خور موسی در خلیج‌فارس و امکان تردد کشتیرانی امن به بندر امام خمینی. در آن ایام بندر امام خمینی بزرگ‌ترین بندر وارداتی کالاهای اساسی و بازرگانی ایران بود کشتی‌های تجاری زیادی در آن تردد می‌کردند.
تهدید بندر ام القصر محل استقرار ناوگان نیروی دریایی عراق، این بندر در نزدیکی مرز عراق باکویت و در انتهای خور عبدالله قرار دارد تنها بندر فعال عراق بود که علاوه بر استقرار ناوچه‌های جنگی در آن برخی از کشتی‌های تجاری نیز به آن تردد می‌کردند. تأمین امنیت کشتیرانی در شمال خلیج‌فارس و کمک به افزایش امنیت جزیره نفتی خارک. در آن زمان یکی از اهداف جنگی ارتش عراق حمله مداوم به جزیره خارک و سکوهای نفتی ایران واقع در خلیج‌فارس با استفاده از هواپیماهای شکاری و ناوچه‌های جنگی و بالگردهای نظامی بود.
انهدام و یا تصرف سکوهای پرتاب موشک‌های ضد سطحی در رأس البیشه. این موشک‌ها کرم ابریشم نامیده می‌شد حدود ۹۰ کیلومتر برد داشت و می‌توانست دهانه خور موسی را برای کشتی‌هایی که عازم بندر امام خمینی و بندر ماهشهر بودند ناامن نماید. بستن مسیر تردد ناوگان نظامی و تدارکاتی رژیم بحث عراق در خلیج‌فارس از طریق خور عبدالله و ایجاد فشار روانی بر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس برای قطع حمایت‌های مالی نظامی سیاسی و تبلیغاتی از رژیم صدام از دیگر اهداف این عملیات به شمار می‌رفت.
بااین‌وجود، دلایل انتخاب منطقه فاو با توجه به اجرای عملیاتی کاملاً موفقیت‌آمیز برای رسیدن به اهدافی که اشاره گردید پس از بررسی‌های فراوان مشخص شد که در آن موقعیت زمانی تنها منطقه‌ای که امکان به‌کارگیری تمام استعدادها توانایی‌های قوای رزمی ایران علیه ظرف‌های دشمن برای رسیدن به یک هدف مهم وجود دارد و ازنظر نظامی نیز قابل طرح‌ریزی هست با توجه به نکات ذیل منطقه فاو است. حساسیت کم دشمن به منطقه و غافلگیری منطقی، ضعف خطوط پدافندی دشمن و امکان سازمان‌دهی مؤثر توپخانه.
عملیات در ساعت ۲۲ و ۱۰ دقیقه روز ۲۰ بهمن ۱۳۶۴ با رمز مقدس یا فاطمه الزهرا سلام‌الله علیها از منطقه عمومی جنوب خسروآباد تا انتهای جزیره آبادان با عبور غواصان خط‌شکن از اروندرود درحالی‌که نم‌نم باران می‌بارید آغاز گردید شروع عملیات هم‌زمان با ایام مبارک دهه فجر و هفتمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی بود و رزمندگان اسلام انگیزه بالایی را برای اجرای عملیات در این روزهای انفجار نور در ایران عزیز داشتند. با شروع عملیات غواصان لشکرهای خط‌شکن که از ساعت ۲۰ و ۳۰ دقیقه به درون آب‌رفته و خود را آماده کرده و آرام‌آرام از اروندرود عبور کرده بودند توانستند در این فرصت موانع مصنوعی و تله‌های ایجادشده در جلوی خط مقدم دشمن را پشت سر گذاشته و در نزدیکی سنگرهای دشمن به کمین بنشینند.
برای ایجاد هماهنگی و حمله هم‌زمان همه غواصان به خط اول دشمن برخی از غواصان که سریع‌تر به ساحل دشمن رسیده بودند تا اعلام کلمه رمز عملیات خود را در زیر پای دشمن در بین باتلاق‌ها و مواضع دشمن مخفی کردند تا سایر غواصان نیز به ساحل دور اروند برسند و موانع جلو سنگرهای دشمن را پاک‌سازی نمایند با اعلام رمز عملیات غواصان تهاجم خود را برای شکستن خط اول دشمن آغاز و پاک‌سازی ساحل دور اروندرود و ایجاد یکسر پل مناسب را شروع نمودند البته در برخی از محورها تعدادی از غواصان در عبور از رودخانه اروند به مشکلاتی برخوردند برای مثال برخی از غواصان لشکر ۲۵ کربلا برای رفتن به سمت اسکله فاو با نورافکن‌هایی که دشمن‌روی سطح رودخانه روشن کرده بود و نیز با تیراندازی بی‌هدف سربازان دشمن بر روی رودخانه اروند مواجه‌شدند ولی چون دشمن باوجود غواصان در داخل آب و نیز آغاز عملیات رزمندگان اسلام پی نبرده بود لذا پس از مدتی نورافکن‌هایی را که به‌طور آزمایشی روشن کرده بود خاموش نمود و تیربارها نیز از تیراندازی خودداری کردند بعد از تصرف فاو و دستگیری فرمانده تیپ دشمن در این منطقه مشخص گردید که علت روشن شدن نورافکن‌ها در شب عملیات واگذاری تعداد ژنراتور جدید به یگان پدافند کننده از ساحل فاو بود که در آن شب این ژنراتورها را آزمایش می‌کردند.
اکثر غواصان برای اینکه در مقابل دشمن دیده نشوند آیه ۹ سوره یاسین را با خود زمزمه می‌کردند این آیه را که اکثر رزمندگان و بخصوص نیروهای اطلاعات عملیات به هنگام مواجه‌شدن با نیروهای دشمن قرائت می‌کردند به این شرح است و «جعلنا من بین ایدیهم سدا و من خلفهم سدا فاغشینا هم فهم لا یبصرون» رزمندگان معتقد بودند که با خواندن این آیه خداوند به آن‌ها کمک خواهد کرد تا از چشم نظامیان دشمن مخفی بمانند برخی از غواصان در خاطرات خود می‌گویند پس‌ازآنکه وارد رودخانه شدیم سطح رودخانه را موجی فراگرفت که سبب شد سرهای ما در میان امواج از دید دشمن مخفی بماند چون مأموریت غواصان از قبل مشخص و تعیین‌شده بود که هر گروه از آن‌ها باید به سمت کدام سنگر دشمن پیش بروند لذا اکثر غواصان موفق شدند سنگرهای دشمن را فتح نموده و آن‌ها را تصرف نمایند.
پس از رسیدن گروه اول غواصان به خط مقدم دشمن و آغاز درگیری‌ها هم‌زمان یگان‌ها و واحدهای ادوات و توپخانه صحرایی خودی آتشی پرحجم روی ساحل جنوبی اروند به اجرا درآوردند و نیروهای خط‌شکن و نیز رزمندگان دنبال پشتیبان که با کمک قایق‌های موتوری به‌سرعت به ساحل دور اروند منتقل‌شده بودند با توسعه سرپل خود در محدوده هر یگان مبادرت ورزیدند حدود ساعت ۲ و ۳۰ دقیقه پس از نیمه‌شب تمام خطوط اول دشمن سقوط کرده و در اختیار رزمندگان اسلام قرارگرفته بود پس از پاک‌سازی خط اول برای مقابله با پاتک‌های دشمن و نیز تثبیت و تأمین سرپل اولیه یگان‌های خودی باید به چند اقدام عمده می‌پرداختند.
بنابراین دور زدن و محاصره کردن شهر فاو برای پرهیز از جنگ شهری. پیشروی به سمت محور ساحلی واقع در جناح شمالی منطقه عملیات. پاک‌سازی کامل منطقه رأس البیشه برای ایجاد فضایی امن جهت آغاز حرکت شناورهای سنگین برای انتقال ماشین‌آلات مهندسی و نیز سایر تجهیزات پشتیبانی ازجمله این اقدامات بودند.
منطقه فاو ارزش فراوانی برای رژیم صدام داشت و تصرف آن دستاوردهایی برای ایران به ارمغان آورد برخی از نتایج عملیات والفجر ۸ را میتوان چنین برشمرد. اجرای این عملیات نشان داد سپاه پاسداران دارای قدرت طرح‌ریزی یکی از پیچیده‌ترین عملیات دوران جنگ شده است که آن را با تاکتیک‌های ویژه‌ای به اجرا درآورده و به سرانجام مطلوب رسانده و موفقیت عظیمی به دست آورده است.
با تسلط نیروهای ایران بر منطقه فاو ارتباطات کشور عراق با دریا قطع گردید گفتنی است که یکی از بهانه‌های رژیم بعثی عراق برای هجوم سراسری به سرزمین ایران در اختیار گرفتن کامل اروندرود به‌منظور دسترسی راحت‌تر به خلیج‌فارس بود رژیم صدام با تحمیل جنگ به ایران نه‌تنها نتوانست اروندرود را به حاکمیت خود درآورد بلکه آنچه را که در اختیار داشت نیز با اجرای عملیات والفجر ۸ از دست داد.
دستیابی رزمندگان اسلام به ساحل خور عبدالله سبب شد تا به کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس که در جنگ حامی صدام و رژیم بعثی عراق بودند فشار روانی نگران‌کننده‌ای وارد شود در چنین وضعیتی وقتی‌که شعله‌های جنگ به مرز کشورهای همسایه عراق در حاشیه خلیج‌فارس نزدیک می‌شد نگرانی حامیان فرا منطقه رژیم صدام نیز افزایش می‌یافت آن‌ها نگران تسلط ایران بر مسیر انتقال انرژی در خلیج‌فارس می‌شدند و احتمال دور شدن آن‌ها از ذخایر نفتی منطقه شمالی خلیج‌فارس افزایش می‌یافت
آمریکا پایگاهی اطلاعاتی در عراق راه‌اندازی کرده بود که اطلاعات جاسوسی ماهواره‌ای ونیز اطلاعاتی که از هواپیماهای آواکس درباره تحرکات نظامی ایران دریافت می‌کرد در اختیار عراق قرار می‌داد اجرای موفقیت‌آمیز عملیات والفجر ۸ قدرت جاسوسی و اطلاعاتی خلیج‌فارس را خدشه‌دار و نامطمئن کرد. با تصرف منطقه پراهمیت فاو و حضور نیروهای نظامی ایران در آن زمینه مذاکره سیاسی برای پایان دادن به جنگ فراهم شد.
در این عملیات پایگاه‌های موشکی ساحل به دریای عراق مستقر در منطقه فاو به تصرف رزمندگان ایران درآمد و از منطقه خور موسی رفع تهدید شد و بندر امام خمینی نسبتاً امن شد. باقیمانده توان نیرو دریایی عراق در ام القصر محبوس شد و توان رزمی شناوری عراق به‌طور کامل از کار افتاد. استفاده ارتش عراق از دو سکوی نفتی البکر و الامیه که با کمک آن‌ها به دیدبانی در خلیج‌فارس می‌پرداخت و جزیره خارک را ناامن می‌کرد با حضور رزمندگان در شبه‌جزیره فاو تا حدود زیادی غیرممکن شد کشورهای حامی صدام مثل کویت و عربستان گسترش دامنه جنگ را تا حدودی درک کردند آمریکا و شوروی هم به‌رغم افزایش حضور نظامی در خلیج‌فارس فهمیدند که ایران قدرت و توانایی نفوذ به خاک عراق و برگرداندن لبه تیز جنگ را به‌سوی دشمن دارد.
با اجرای این عملیات اعتبار نظامی ایران در بین کشورهای منطقه ازنظر قابلیت درک و تخصص رزمندگان اسلام و فرماندهان جنگ افزایش یافت. در این عملیات هزینه عملیات دریایی را برای عراق افزایش داد ارتش بعثی عراق قبل از این عملیات حتی با ناوچه‌های خود به کشتی‌ها و سکوهای اطراف جزیره خارک حمله می‌کرد پس از اجرای عملیات والفجر ۸ ارتش عراق برای حمله به نفت‌کش‌ها و تأسیسات نفتی ایران ناچار بود از جنگنده‌های فرانسوی میراژ استفاده کند این جنگنده‌ها که مجهز به بمب‌های لیزری و موشک‌های اگزوسه بود هزینه بسیار گزافی برای عراق داشت.
سازمان ملل و قدرت‌های حامی عراق به این فکر فرورفتند که اگر این جنگ به پایان عادلانه‌ای نرسد ایران موفق خواهد شد که صدام را سرنگون کند لذا به این فکر افتادند که قطعنامه‌ای را تنظیم کنند که در آن حداقل منافع ایران لحاظ شده باشد با اجرای این عملیات مجامع بین‌المللی مثل شورای امنیت سازمان ملل متحد دریافتند که با همه فشارهایی که به ایران واردشده این کشور قادر به اجرا و ادامه عملیات گسترده است. از دیگر نتایج عملیات والفجر ۸ انهدام بسیاری از قوای دشمن بود ازجمله دشمن ازنظر هوایی انهدام بسیار بالایی داشت.
درمجموع تجربیات این عملیات به دلیل ارزش نظامی بسیار بالای آن در تاریخ ابتکارات و نوآوری‌های شیوه‌های جنگی ایران و همچنین یکی از مهم‌ترین طرح‌ریزی‌های عملیات جنگی ایران ثبت گردیده است پس‌ازاین عملیات یکی از امرای ارتش پاکستان می‌گفت ما متحیر هستیم که ایرانی‌ها چگونه این عملیات را در این منطقه سخت طرح‌ریزی و انجام دادند.
انتهای پیام/
نظرات کاربران