به گزارش پایگاه خبری تحلیلی آفتاب جنوب،سیدابوالحسین حسینی نیک-سعی براین است که در سلسله مقالاتی آن هم در سه بخش متوالی تحت موضوعاتی ؛ایل قشقایی و انتخابات مجلس شورای ملی، ایلات استان کهگیلویه و بویراحمد و مجلس شورای ملی و مقایسه تطبیقی بخش اول و دوم و  تاثیرگذاری، تاثیرپذیری و وزن سیاسی هر یک از آنها بر معادلات سیاسی و اجتماعی کشور در سه برهه زمانی مشروطیت، پهلوی اول و پهلوی دوم، را مورد بررسی قرار گیرد. از این رو، در بخش اول به ایل قشقایی و مجلس شورای ملی پرداخته خواهد شد.

با صدور فرمان مشروطیت مظفرالدین شاه اولین قانون انتخابات در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۲۸۵ ه.ش تهیه و تدوین گردید و با رسمیت یافتن متمم قانون اساسی، به تصویب مجلس رسید. اولین دوره مجلس شورای ملی در تاریخ ۱۷ مهر ۱۲۸۵ ه.ش افتتاح شد.به موجب مقررات این نظامنامه طول نمایندگی دو سال و تعداد نمایندگان ۱۵۶ نفر که ۶۰ نفر از تهران و ۹۶ نفر از سایر شهرستانها انتخاب می شدند. البته در دوره اول انتخاب صنفی بوده و همه طبقات مردم در آن شرکت نداشتند.

از همان آغاز دوره اول مجلس شورای ملی، ایلات خواهان داشتن نماینده بودند. بنابراین سعی شد با دادن حق رای به ایلات و اختصاص یافتن کرسی های از مجلس برای نمایندگان ایلات و عشایر، از این طریق در توزیع قدرت سیاسی سهمی داده شود تا عطش و قدرت طلبی آنها نهادینه شود و در یک مسیر درست و معقول قرار بگیرد. یا تا حدودی از یاغی گری و راهزنی که به دست ایلات انجام می گرفت، کاسته و از آنها در فرایند توسعه سیاسی و مدنی شدن استفاده کنند.

از این رو، با اصلاح این قانون به پنج ایل بزرگ کشور از جمله : شاهسون، قشقايي، خمسه، تركمن و بختياري، اجازه داده شده بود كه هر كدام يك نماينده به مجلس بفرستند.

ایل قشقایی و مجلس شورای ملی

قشقایی ها نخستین ایلی بودند که میرزا فرج الله میرپنجه (اصالتاً تهرانی) را به عنوان نماینده خود به مجلس شوراي ملي فرستادند. اما با وقوع حادثه به توپ بستن مجلس و استبداد صغير نتوانست به مجلس راه يابد. بعد از آن، در تاریخ ۱۳۲۷ه.ق محمدکریم خان کشکولی به عنوان اولین نماینده قومی ایل قشقایی برگزیده شد و با تأیید اعتبارنامه اش عازم تهران گردید.

در دوره سوم عماد الملک (از ملاکین حوزه فیروزآباد)، در دوره چهارم امین الواعضین و از دوره پنجم تا دوره هفتم یکی از فعالان سیاسی شیرازیِ نزدیک به رضاخان انتخاب شد. این دوران هم مصادف با دوران تسلط نظامیان بر ایل قشقایی بود.

نمایندگی صولت الدوله از مجلس پنجم و حوزه جهرم شروع شد و این وکالت هم به نوعی تبعید وتحت نظر گرفتن ایشان در تهران بود و از جمله اقداماتش هم می توان به جهت گیری در قبال لایحه سربازگیری اجباری اشاره کرد.

در دوره هشتم باز صولت الدوله از حوزه جهرم و فرزند ارشدش ناصرخان از حوزه ایل قشقایی انتخاب شدند. اما علی منصور وزیر وقت کشور به بهانه حوادث فارس و جنگ عشایر لایحه صلب مصونیت پدر و پسر را به مجلس تقدیم و در نهایت ۱۵ شهریور ۱۳۱۱ بازداشت شدند. البته این اولین لايحه سلب مصونيت در تاريخ مجلس محسوب می¬شد که پس از آن به یک رویه سیاسی تبدیل شد.

با الغای قانون نمایندگی ایلات و به دنبال آن حذف نمایندگی ایل قشقایی، حوزه های انتخاباتی جدیدی در مناطق مختلف استان فارس ایجاد شد. بدین ترتیب پس از حوادث شهریور۱۳۲۰و قدرت یابی مجدد قشقایی ها ناصر خان، محمد حسین خان و خسروخان فرزندان صولت الدوله از مجلس چهاردهم تا هفدهم از حوزه های انتخابیه فیروزآباد، آباده، شیراز و … به نمایندگی مجلس شوراي ملي و سنا راه یافتند.

در اين دوران كه ايل قشقايي يكي از آرام ترين دوران سياسي خود را طي مي نمود، برادران قشقايي توانستند با نزديكي به مراكز قدرت يك سلسله طرح هاي عمراني از قبیل: طرح جاده شيراز – فيروز آباد بوشهر، طرح كارخانه قند آباده، طرح سد رودخانه قره آغاج، طرح دارالتربيه عشايري و… را پيگيري نمایند. آنان علاوه بر جلب نظر دولت به منظور اختصاص بودجه براي اجرای طرح هاي عمراني فوق؛ خود نيز با سرمايه شخصي يك دستگاه بيمارستان و مدرسه در فيروز آباد فارس احداث نمودند.

در تیر ماه ۱۳۳۲برادران قشقایی با حمایت قاطعانه از جبهه ملی و دکتر مصدق به اتفاق بیست هفت نفر از نمایندگان مجلس براي از به اكثريت انداختن مجلس، استعفا كردند. اما پس از واقعه کودتای ۲۸ مرداد و تبعید سران قشقایی، عملا قشقایی ها از صحنه اول سیاسی کشور حذف شدند. اما مدتی بعد برخی از شخصیت های متنفذ سیاسی قشقایی توانستند کرسی های نمایندگی از حوزه های مختلف استان فارس را به  دست آورند.

از این رو، الیاس خان کشکولی در دوره نوزدهم، زیادخان سترک دره شوری در دوره بیستم و شهبازخان شهبازی(از تیره بوربور طایفه عمله) در دوره بیست و چهارم از حوزه فیروزآباد به نمایندگی رسیدند.

همچنین، غلامرضا ایلخان نیز با نزدیکی به مقامات حکومتی توانست به ترتیب در دوره بیستم از حوزه داراب و در دوره بیست و یکم از حوزه استهبان به مجلس راه یابد. علاوه  براین، غلامعلی سهم الدینی(طایفه کشکولی کوچک) در دوره بیست و سوم از حوزه داراب و امیرامان الله سترک دره شوری در دوره بیست و چهارم از حوزه سمیرم به نمایندگی مجلس رسیدند.

ادامه دارد …

انتهای پیام