به گزارش پایگاه خبری تحلیلی آفتاب جنوب،آبگیری سد چم شیر در شرایطی طی دی ماه سال گذشته انجام شد که ایران در عرصه سدسازی، به یک قدرت مدعی تبدیل شده است چراکه توانسته در عرصه جهانی، به واسطه همین موضوع، نام خود را در فهرست برترین سدسازان جهان به ثبت رساند.سد و نیروگاه چم شیردرگچساران که با تکیه بر توانمندی های فنی و علمی کشور احداث شده است یکی از بزرگترین پروژه های ملی است که می توان آن را نماد خودباوری ملی و اوج صنعت سدسازی در ایران نامید.

این پروژه آنقدر دقیق و با در نظر گرفتن حساسیت‌ها احداث شده که وقتی فردی در فضای آن قرار می‌گیرد، به این باور می‌رسد که مهندسان کشور با خودباوری، این چنین پروژه عظیمی را به ثمر نشانده اند.اگرچه کارگاه پروژه سد چمشیر خود به مثابه یک دانشگاه می‌ماند، دانشگاهی که در آن بهترین و کارآمدترین تجهیزات تا نیروی انسانی به کار گرفته شده است و می‌تواند فضایی برای آموزش مهندسان، دانشجویان و علاقمندان به این عرصه باشد.

سد و نیروگاه چم‌شیر در ۲۵کیلومتری جنوب شرقی گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد  از آن به عنوان پنجمین سد بزرگ کشورمان نام برده می شود،اگرچه ۲۸سال پس از آغاز مطالعات، مرحله نخست سد و نیروگاه چم‌شیر با حضور رئیس جمهور و هیات دولت آماده بهره‌برداری است.

براین اساس در ماه‌ها و هفته‌های منتهی به دیماه ۱۴۰۱ و  با رسیدن پیشرفت فیزیکی طرح به ۹۴درصد، برخی کارشناسان و فعالان ‌محیط‌زیست انتقادهایی را به طرح مطرح کردند اما سرانجام سازمان حفاظت محیط‌زیست مجوز نهایی را صادر کرد.با فرارسیدن زمان آبگیری سد چم‌شیر برخی فعالان محیط‌زیست به‌وجود گنبدهای نمکی در دریاچه این سد هشدار دادند، اما به‌گفته مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران این موضوع صحت نداشت و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست هم وجود هرگونه گنبد نمکی در مخزن سد چم‌شیر را رد کرد.

بنابراین وزیر نیرو در باره نگرانی‌های محیط زیستی  این سد، به طور رسمی اعلام کرد که  بر اساس ضوابط بسیار سختگیرانه‌ای مطالعات محیط زیستی احداث چم شیر انجام شده است. و پروژه این سد  مجوزهای لازم را از ابتدای اجرا تاکنون از نهادهای مختلف، به ویژه سازمان حفاظت محیط زیست دریافت کرده و در طول مدت اجرای این پروژه، با ۲۵ گزارش دقیق، نظارت ضوابط محیط زیست این پروژه اجرا شده است.  اخیرا نیز ما شاهد حضور یک تیم نظارتی از سازمان حفاظت محیط زیست در این پروژه بودیم، گزارش خودشان را منتشر کردند و نگرانی‌هایی که در این رابطه توسط کارشناسان مطرح شده بود، توسط گزارش این گروه اعزامی برطرف شده است.

با این وجود نیز رودخانه زهره با طول تقریبی حدود ۴۷۵ کیلومتر در سه استان فارس، کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان جریان دارد.  این رودخانه از دو رود فهلیان و تنگ شیو در شهرستان ممسنی در استان فارس و خیرآباد درکهگیلویه و بویراحمد سرچشمه می‌گیرد. ۳۰درصد از آورد آب رودخانه زهره در شرایط دبی کم رودخانه یعنی فصل‌های بهار، تابستان و پاییز از کیفیت مناسبی برخوردار نیست اما ۷۰درصد از آورد سالانه آب رودخانه در زمستان و به‌صورت سیلاب‌های بزرگ و دارای کیفیت مناسب است و با آبگیری سد چم‌شیر کیفیت آب تعدیل می‌شود چرا که علت کیفیت نامناسب آب رودخانه زهره، وجود چشمه‌های شور در ۲منطقه از مسیر رودخانه است که با اجرای این طرح نیزشرایط کمی و کیفی پایین دست سد نسبت به رژیم طبیعی رودخانه بهبود می‌یابد.

 این در حالی است که ۸۴درصد اراضی کشاورزی در پایاب سد مربوط به استان خوزستان بوده که شامل ۵۰هزار  هکتار اراضی هندیجان و ۶هزار هکتار اراضی زیدون می‌شود که سد چم‌شیر با افزایش کیفیت و تنظیم کمیت آب رهاسازی شده، باعث افزایش راندمان کشاورزی در این منطقه خواهد شد و عملا شرایط کشت دوم را در فصولی که آب کیفیت مناسب ندارد، فراهم خواهد کرد.

ذخیره و کنترل حجم عظیمی از آب رودخانه زهره (حدود ۱/۸ میلیارد متر مکعب)،تأمین آب مورد نیاز کشاورزی به میزان ۱۱۰ هزار هکتار در منطقه، تأمین آب شرب و صنعت منطقه،تولید انرژی برق آبی به میزان 482 گیگاوات ساعت در سال،تلفیق اهداف سد با اهداف سد کوثر و تأمین آب مورد نیاز کشاورزی و شرب استان‌های همجوار،کنترل سیلاب‌ها و جلوگیری از خسارتهای طغیان رودخانه در مناطق زیدون سردشت و هندیجان و استفاده بهینه از آب جهت توسعه کشاورزی کنترل شوری آب در مناطق دارای بسترهای نمکی و چشمه‌های شور و جلوگیری از آلوده شدن آب در مناطق پائین دست تنگه چم‌شیر،اجرای طرح در یکی از مناطق محروم کشور و تأثیر عمده بر رشد و شکوفایی اقتصاد منطقه،اشتغال‌زایی در منطقه رشد صنعت و تکنولوژی برق‌آبی، افزایش قدرت عمل و ارتقاء مشاوران و پیمانکاران داخلی، فعال نمودن کارخانجات سازنده تجهیزات نیروگاهی و ارتقاء جایگاه بین‌المللی کشور از طریق ارتقاء صنعت برق‌آبی و پتانسیل‌های برقی  از اهداف و اثرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سد و نیروگاه چم شیر است.

با این تفاسیر معاون اجرایی سد و نیروگاه چم شیر گچساران در گفتگو با این پایگاه خبری تحلیلی در خصوص آخرین وضعیت سد و نیروگاه چمشیر می گوید: با بهره‌برداری از این پروژه عظیم تحولات خوبی در منطقه ایجاد می‌شود، تأمین آب آشامیدنی و صنعتی، بهره‌مند شدن ۱۴۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و بوشهر، ذخیره و کنترل آب رودخانه زهره به میزان یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون مترمکعب از مزایای این سد است.

محمدرضا فاضل در ادامه  تولید ۴۸۲ گیگاوات برق‌آبی، کنترل سیلاب‌های مخرب رودخانه زهره، اشتغال‌زایی در زمان اجرای طرح و زیرساخت‌های صنعت گردشگری و پرورش ماهی را از دیگر مزایای این سد برشمرده و می افزاید: سد و نیروگاه چم شیر تأثیر مهمی در رونق کشاورزی و صنعت گردشگری گچساران خواهد داشت و سد چم شیر بلندترین سد وزنی از نوع بتنی غلتکی (آر. سی. سی) ایران است.

معاون اجرایی سد و نیروگاه چم شیر گچساران هم در ادامه می گوید: سد و نیروگاه چم شیر به‌عنوان بزرگ‌ترین پروژه برق‌آبی در حال احداث کشور بوده که هدف آن ذخیره‌شده ۲/۳ میلیارد مترمکعب آب همراه با بهبود کیفیت و کنترل سیلاب‌های رودخانه زهره و نیز تولید ۴۸2 گیگاوات ساعت انرژی برق‌آبی در سال است.

فاضل اظهار می کند: ظرفیت نیروگاه ۳ واحد ۵۵ مگاواتی و ۲ واحد کوچک هر یک به ظرفیت ۵/ ۵ مگاوات که درمجموع ۱۷۶ مگاوات است. کل تولید انرژی سالانه برای نیروگاه اصلی 446گیگاوات ساعت و برای واحدهای کوچک 36گیگاوات ساعت خواهد بود.آورد متوسط و درازمدت رودخانه زهره حدود یک هزار و ۷۰۰ میلیون مترمکعب است، یکی از اهداف اصلی این طرح ذخیره سیلاب‌ها، استفاده از آب ذخیره‌شده برای توسعه و بهبود فعالیت‌های کشاورزی در استان‌های بوشهر و خوزستان است.

معاون اجرایی سد و نیروگاه چم شیر گچساران می افزاید: در رودخانه زهره بخش عمده حجم آورد (بیش از ۷۰ درصد آورده سالانه) تقریباً در چهار ماه از سال و به‌صورت سیلاب‌های بزرگ اتفاق می‌افتد. این طرح باهدف و اخذ مجوزهای لازم ازجمله مجوز زیست‌محیطی از سال ۹۱ شروع شد و با بهترین کیفیت در حد استانداردهای جهانی در حال حاضر با پیشرفت عملیات اجرایی 97 درصد است.

وی در ادامه تصریح می کند: با اخذ مجوز کمیته آبگیری وزارت نیرو در انتهای پاییز سال ۱۴۰۱ مرحله اول آبگیری طرح شامل اجرای بلاک تونل انحراف، آزمودن و بررسی دریچه‌های تخلیه کننده، ارزیابی و پایش کیفیت آب مخزن به همراه کنترل و تنظیم میزان رهاسازی آب مخزن بود، با موفقیت انجام شد.

فاضل با اشاره به حجم ۳/۲ میلیارد مترمکعبی این سد ادامه می دهد: از این سد ۱۲۵ میلیون مترمکعب به گچساران تخصیص داده‌شده است. هم‌اکنون 510 میلیون مترمکعب آب در پشت سد چم شیر ذخیره است و تراز این سد ۵۴۶ متر ارتفاع از سد دریا است.

فاضل تاکید کرد:تاکنون چهار میلیون و 864متر مکعب معادل ۹۹درصد حفاری، یک میلیون و 768 هزار متر مکعب معادل 98درصد بتن ریزی این سد انجام گرفته است.هرچند اعتبار این طرح از محل فاینانس خارجی ۲۳۰ میلیون یورو بوده که  ۲۵ درصد از اعتبارات فاینانس طرح سد و نیروگاه چم شیر، معادل ۶۰ میلیون یورو افزایش یافت.

وی بیان می کند:طول تاج  680 متر، ارتفاع بدنه سد 151 متر، نوع سرریز اوجی دریچه دار با 3 دریچه قطاعی،حجم مخزن 2.3میلیارد متر مکعب، حجم حفاری و تزریق 540 هزار متر،لاینینگ گالری ها(دیورا و سقف) و تونل ها 4هزارو 410متر، احداث راه های دسترسی 24کیلومتر بوده است.

فاضل ادامه می دهد:همچنین نصب دکل های مربوط به تجهیزات هوایی خطوط انتقال 230 کیلو ولت سد چم شير به ایستگاه پست پاساژ چنار شاهیجان و دوگنبدان ، عملیا‌ت نصب دو خط لوله به منظور تنظیم کیفیت آب و نیز آبرسانی مزارع پایین دست سد و انتقال آن به بخش صنعتی، پیشرفت 99درصدی عملیات حفاری و تزریق سد چم شیر، ورود ترانسفورماتورهای اصلی نیروگاه به کارگاه و نیز نصب تجهیزات نیروگاهی از دیگر اقدامات صورت گرفته در چم شیر بوده است.

فاضل در ادامه می گوید: این نیروگاه دارای سه واحد ۵۵ مگاواتی و دو واحد ۵ و نیم مگاواتی با ظرفیت تولید ۱۷۶ مگابات برق ( ۴۸۲ گیگابات ساعت برق) در سال است که قرار است برق تولیدی با خط انتقال بطول ۱۷ و نیم کیلومتر از نیروگاه سد چمشیر تا منطقه امامزاده جعفر به شبکه سراسری برق متصل شود و دو واحد دیگر نیروگاه پس از تکمیل شدن به فاصله چند ماه پس از واحد نخست به بهره برداری می‌رسند.

وی می افزاید:این نیروگاه با همکاری یک شرکت چینی در حال نصب و راه اندازی است که افزایش تولید برق، پایداری شبکه و کاهش افت ولتاژ از مزیت‌های این نیروگاه است که در این روز‌های گرم بخشی از برق مورد نیاز را تامین می‌کند.  

گفتنی است نیروگاه و سد چم شیر در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد و بر روی رودخانه زهره ساخته‌شده است. این سد از نوع بتنی غلتکی ( RCC ) است که مطالعه احداث سد چم شیر در سال ۷۳ از سوی سازمان آب منطقه ای فارس، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد صورت گرفت. سرشاخه های اصلی رودخانه زهره نیزکوه های شمال غرب استان فارس و شرق کهگیلویه و بویراحمد و رودخانه های فهلیان و آب شیرین و شیو است.

ویدئو را در ادامه مشاهده کنید.

دانلود