در مدت زمانی کوتاهی پس از پیروزی انقلابی اسلامی جنگ بر کشور ما تحمیل شد و یگان های سپاه و بسیج نیز در کنار ارتش وارد میدان نبرد شدند. نیروهای بسیجی و سپاهی عمدتا از کلاشینکف های غنیمتی از عراقی ها استفاده کرده و به مرور در سالهای جنگ، حجم بیشتری از این سلاح با کیفیت روسی از منابع مختلف تهیه شده و به کشور وارد شد اما ضرورت بهره گیری از نسل های جدید کلاشینکوف با توجه به تجربیات فرامرزی و تهدیدهای تقویت شده دشمنان در حوالی مرزها، بیش از پیش احساس می شد تا اینکه مرداد ماه سال گذشته خبر خریداری اسلحه هجومی AK-۱۰۳ توسط وزارت دفاع ایران، از کشور روسیه منتشر شد؛ عضوی از خانواده سلاح های هجومی معروف کلاشینکوف که سالهاست مدل قدیمی تر آن یعنی AK-۴۷ در کشور ما در  حال خدمت است.

در همان زمان وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در جریان یک کنفرانس خبری درباره تولید این سلاح در داخل کشور این گونه توضیح داد: "در ۱۰ سال گذشته به علت اولویت طرح‌های هوا و فضا و دریایی، تولید سلاح‌های سبک کم شده بود اما با توجه به بحران‌های منطقه‌ای این خرید صورت گرفت که البته زیرساخت‌هایی نیز برای تولید این سلاح در داخل فراهم شده است. ما در داخل کشور امکان تولید سلاح‌های سبک و انفرادی را داریم و همه نیازهای نیروهای مسلح در کشور فراهم می‌شود."

 آکا ۱۰۳ چگونه به ایران آمد؟

این وعده و نوید وزیر دفاع درباره امکان ساخت یک اسلحه جدید و مدرن تر به نسبت کلاشینکف های باسابقه، زمان زیادی برای گام برداشتن در مسیر عملیاتی طی نکرد و در روز اردیبهشت ماه سال جاری، تعدادی از محصولات جدید وزارت دفاع رونمایی شدند که یکی از آنها کلاش ۱۳۳ نام داشت. بر اساس اعلام وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، سلاح انفرادی کلاش ۱۳۳ به درخواست سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طراحی و ساخته شده و دارای کیفیت، دقت بوده و از اطمینان بالایی برخوردار است.

در ابتدا باید به نکته ای اشاره کرد و آن هم این مسئله است که از سال گذشته تا به امروز سلاحAK-۱۰۳ در دست نیروهای سپاه در جریان رژه ها و برخی از رزمایش ها دیده شده است و به  احتمال فراوان فرماندهان سپاه نیازمندی های خود برای ارتقاء این سلاح را به صنایع دفاعی منتقل کرده و برخی از ارتقاء ها بر روی آن انجام شده است.

اما در کلاش ۱۳۳ چه ارتقاء هایی صورت گرفته است؟ برای فهم بهتر نیاز است ابتدا نگاهی به خود آکا ۱۰۳ داشته باشیم و تفاوت این سلاح با نمونه های اولیه خانوادهAK  .

سلاح های سری AK-۴۷ با شروع ۸ سال جنگ تحمیلی تبدیل به سلاح و واژه ای آشنا برای مردم ایران شد. حجم زیادی از مدل های مختلف AK-۴۷ و AKM ساخت شوروی سابق، چین و اقمار آنها در سالهای جنگ از متجاوزین عراقی به غنیمت گرفته شده یا از بازار خارجی خریداری شد. اطمینان پذیری بالا و قدرت بازدارندگی مناسب، به سرعت کلاشینکف را به سلاحی محبوب و قابل اطمینان برای نیروهای ایرانی بدل کرد .از سرزمین های گرم و رملی جنوب تا قله های رفیع و سردسیر کردستان، این اسلحه به خوبی کار کرده و با نمره مناسبی از آزمون جنگ تحمیلی خارج شد.

اما در خود شوروی سابق و همزمان با اوج گیری جنگ ویتنام، مطالعات بر روی نسل جدید سلاح ها آغاز شد. روسها با مطالعه بر روی اسلحه M-۱۶ آمریکایی و مهمات جدید ۴۵*۵.۵۶ میلی متری آن اسلحه AK-۷۴ و مهمات ۳۹*۵.۴۵ میلی متری را توسعه دادند. این مهمات به نسبت مدل قبلی روسی یعنی ۳۹*۷.۶۲ میلی متری سبک تر بوده و از کشندگی بیشتری در برابر انسان برخوردار بود. اما در هنگام برخورد با هر جسم سختی مثل بدنه یک اتومبیل یا بلوک های سیمانی یا هر جسم سخت دیگری بسیار ضعیف تر نسبت به مدل قبلی عمل می کرد.

روسها در ابتدا گونه AK-۷۴M را توسعه دادند. در این سلاح در حجم زیادی از مواد پلیمری استفاده شده و امکان نصب بهتر و راحت تر انواع سامانه های اپتیکی و نارنجک انداز نیز بر روی آن وجود دارد. خانواده AK-۱۰۰ بر راساس همین مدل توسعه یافته است. اما AK-۱۰۳ برای پاسخ به نیاز آن کاربرانی است که یک پلتفورم مدرن و به روزرسانی شده به همران فشنگ های قدرتمند ۳۹*۷.۶۲ میلی متری را نیاز دارند .

AK ۷۴M

یک نکته مهم دیگر در سفارش این اسلحه برای جمهوری اسلامی ایران، بحث کاهش هزینه ها و زمان آموزش و نگهداری این سلاح است. اسلحه AK-۱۰۳ از لحاظ مکانیزم، شکل ظاهری، اندازه تقریبی و کالیبر مورد استفاده کاملا شبیه کلاشینکف های مورد استفاده در داخل کشور است. در صورت استفاده از مدل هایی با کالیبرهای دیگر، باید یا مهمات در حجم بالایی به کشور وارد یا خط تولید جدیدی برای آن راه اندازی می شد که امری زمانبر و هزینه بر به حساب می آمد.



AK-۱۰۳در حقیقت یک مدل سبک تر و کنترل پذیرتر از خانواده کلاشینکف های سری AK-۴۷ وAKM محسوب می شود. AK-۱۰۳ وزنی در حدود ۳ کیلو و ۶۰۰ گرم داشته و طول آن ۹۴۳ میلی متر است .نواخت تیر آن ۶۰۰ گلوله در دقیقه و سرعت دهانه گلوله در آن ۷۱۵ متر بر ثانیه است. وزن این سلاح به نسبت کلاش های موجود در کشور بین ۱۰۰ الی ۲۰۰ گرم سبک تر است. برد موثر آن در حدود ۵۰۰ متر است .بدنه این سلاح با مواد ضد زنگ زدگی پوشانده شده و مقاومت بسیار خوبی در برابر شرایط بد جوی و رطوبت دارد. مکانیزم عملکرد AK-۱۰۳ مثل اکثر مدل های این سری گلنگدن چرخشی و استفاده از نیروی حاصل از احتراق گاز باروت است. برگه ناظم آتش این سلاح به مانند مدلهای قبلی خانواده AK در کنار بدنه قرار گرفته و در سه حالت ضامن، تک تیر و رگبار فعالیت می کند. یک مدل از این سلاح به نام AK-۱۰۳-۲ توان شلیک سه تیر را نیز دارد .

AK-۱۰۳

خشاب این سلاح نیز از جنس پلیمر ساخته شده است و یک ارتقاء مهم به نسبت خشاب های فلزی این سلاح ها محسوب می شود. خشاب های فلزی خانواده کلاش که در کشور ما نیز وجود دارد معمولا ۴۳۰ یا ۳۳۰ گرم وزن دارند و با استفاده از مهمات استاندارد ۳۹*۷.۶۲ میلی متری یک سرباز می تواند در شرایط عادی فقط تعدادی معدود از این خشاب ها را که هر کدام حاوی ۳۰ گلوله است را حمل کند اما خشاب پلیمری AK-۱۰۳ تنها ۲۵۰ گرم وزن داشته و بار همراه استاندارد سرباز را به حدود ۱۵ خشاب می رساند.

در دو مدل خشاب قبلی، وزن کل خشاب ها به همراه مهمات به ترتیب ۱۰.۱۲ کیلوگرم و ۹.۸۴کیلوگرم است. اما در آکا ۱۰۳ با وجود اضافه شدن یک خشاب وزن کل به همراه آنها به همراه ۳۹۰ گلوله ۹.۶۲ کیلوگرم است. با استفاده از این سلاح و خشاب های پلیمری نه فقط وزن سلاح و مهمات همراه کاهش پیدا کرده و بلکه حجم مهمات همراه نیز افزایش یافته است. بخشی از یگان های ارتش و نیروهای امنیتی و پلیسی روسیه نیز از جمله کاربران این سلاح هستند.

کلاش ۱۳۳ ایران چه فرقی با آکا ۱۰۳ دارد؟

اما نگاهی به AK-۱۰۳ به صورت استاندارد نشان می دهد که سلاح مورد نظر همچنان در بحث  سامانه های اپتیکی مخصوص هدفگیری دچار کمبود است. نگاهی به درگیری های اخیر در منطقه خاورمیانه به راحتی نشانگر این مطلب است که سامانه های اپتیکی هدف گیری در حال حاضر نه فقط در ارتش های منطقه و بلکه در دست گروه های تروریستی نیز دیده می شود.

بر این اساس، در اسلحه کلاش ۱۳۳ شاهد اضافه شدن چند بخش به سلاح هستیم که یک دو پایه مخصوص برای تیراندازی دقیق تر، یک سیستم اپتیکی هدف گیری و یک سیستم نیز در کنار سلاح بسته شده است که احتمالا ترکیبی از چراغ قوه و هدف گیر لیزری برای شرایط کم نوری و دید پایین است. با استفاده از این مجموعه اضافه شده به آکا ۱۰۳، می توان به صورت بسیار دقیق تر به سمت هدف شلیک و از خطا رفتن گلوله ها جلوگیری کرد.

نکته مهم درباره دو پایه نصب شده این مسئله است که به طور کل خانواده سلاح های استفاده کننده از کالیبر ۷.۶۲ میلی متری دارای لگد زیادی هستند و کنترل آن ها خصوصا در حالت شلیک رگبار مشکل و گاهی نیز تقریبا غیر ممکن است. وجود دوپایه مورد نظر کمک زیادی به حفظ پایداری سلاح می کند و در عین حال می توان از آن برای شلیک های تک تیر دقیق در نقش تک تیرانداز سبک نیز بهره برد.

کلاش ۱۳۳ - به قطعات اضافه شده روی سلاح دقت کنید

مسئله بعدی نیز درباره کلاش ۱۳۳ این نکته است که با توجه به تولید این سلاح در ایران می توان این گونه برداشت کرد که فناوری مربوط به این سلاح جدید به داخل کشور منتقل شده و در حال حاضر سلاح مورد نظر با استاندارد های مورد نظر شرکت سازنده در داخل ایران تولید می شود؛ حرکتی که در کنار ارزش های نظامی می تواند باعث ایجاد اشتغال و فرصت های اقتصادی نیز در داخل کشور باشد و نشان می دهد علاوه بر استاندارد شدن مواد اولیه مورد استفاده در این خطوط تولید ایرانی بر اساس معیارهای روز دنیا، سایر فرآیندهای تولید نیز از کیفیت بالایی برخوردار هستند و شاید پس از گذشت سالها و دهه ها، سلاح سازمانی پاسداران انقلاب، از آکا ۴۷ به آکا ۱۰۳ آنهم با ارتقاء های ایرانی، تغییر کند.

البته در سالهای گذشته، سلاح هایی چون فجر و فاتح نیز توسط متخصصان سازمان جهادخودکفایی نیروی زمینی سپاه، طراحی و ساخته شده اند که با توجه به ویژگی های خاص آنها، به نظر می رسد برای استفاده در یگانهای خاص و ویژه پاسدار مورد استفاده قرار خواهد گرفت تا در عین استفاده از تجارب موفق ارتش های بزرگ دنیا، نمونه های ایرانی نیز اهمیت و جایگاه خاص خود را داشته باشند.

مشرق