به گزارش پایگاه خبری تحلیلی آفتاب جنوب،در حالی به روزهای آغازین شهریورماه امسال رسیده‌ایم که از میان 177 سد بزرگ موجود در 6حوضه آبریز اصلی کشور 80 سد بزرگ کمتر از 40 درصد آب ذخیره شده دارند.کاهش بی سابقه بارش‌ها درسال گذشته و در پی آن افت روان‌‌آب‌ها موجب شده است، تا به رغم رشد 12 درصدی بارش‌ها در فصل بهار امسال،آب موجود در مخازن سدهای کشور کاهش 15 درصدی درمقایسه با سال گذشته را تجربه کنند.

34 میلیون نفر در معرض تنش آبی

ورودی و خروجی آب از سدهای کشور نیز متاثر از افت نزولات جوی با کاهش‌های محسوسی مواجه شده‌اند،هرچند افت بی‌سابقه بارندگی‌ سال آبی جاری موجب شده تا مشکلات بسیاری برای تامین آب مورد نیاز استان‌های مختلف کشور به وجود آید و 334 شهر کشور با جمعیتی بالغ بر 34 میلیون نفر را در معرض تنش آبی قرار دهد.

از این رو وزارت نیرو از اواخر سال گذشته همواره بر لزوم اصلاح الگوی مصرف و دوری از بدمصرفی منابع آبی در کشور برای تامین آب شرب پایدار در مناطق مختلف تاکید کرده است.

اگرچه بحث بر سر کمبود منابع آبی در ایران در سال‌های اخیر به موضوعی دائمی تبدیل شده است اما بسیاری از کارشناسان معقتدند که هیچ‌یک از مشکلات اجتماعی و سیاسی در ایران به اندازه مشکل آب جدی نیست وبسیاری بر این باورند که تنش‌هایی که در پیش‌اند، روی قحطی آب متمرکز خواهند بود.

۹۴ درصد مساحت ایران درگیرخشکسالی بلندمدت

این درحالی است که شاهرخ فاتح، رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی ایران در گفت‌وگویی با ایسنا (18مردادماه) آماری نگران کننده را ارائه داد و فته است که  ۹۴ درصد مساحت ایران با پدیده خشکسالی هواشناسی بلندمدت درگیر است.

هرچند خشکسالی درکشورعلل متفاوتی داردوگذشته از تغییرات اقلیمی، نقش عامل انسانی در این خشکسالی تعیین‌کننده است. کاهش 10درصدی بارش‌ها، افزایش دمای هوا و به موازات آن تبخیر آب‌ها، از جمله عوامل اقلیمی هستند که با توجه به روند گرمایش زمین می‌توانند تاثیرات فاجعه‌باری برجای بگذارند. اگرچه تغییرات اقلیمی به طور کامل در دست بشر نیست، اما بسیاری عوامل دیگر اگر به موقع درباره آن‌ها چاره‌اندیشی شود، قابل مهارخواهد بود.

خشکسالی شدیددر20استان کشور

حال جدای از این موارد رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی نیز در گفت‌وگویی با خبرگزاری ها درمورد آخرین وضعیت خشکسالی کشور نیزگفته بود:پهنه‌بندی خشکسالی ۱۲۰ ماهه منتهی به پایان تیرماه ۱۳۹۷حاکی از آن است که بخش‌های گسترده‌ای از مساحت کشور دچار خشکسالی خفیف تا بسیار شدید بلندمدت است.

صادق ضیاییان بیان کرده بود:دربخش‌هایی از استان‌های تهران، البرز، قزوین، آذربایجان شرقی، زنجان، فارس، خراسان رضوی، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، خوزستان، بوشهر، کرمان و قسمت‌هایی از کرمانشاه، لرستان، یزد، سمنان، قم، سیستان و بلوچستان همچنین بخش‌هایی از اصفهان و چهارمحال و بختیاری خشکسالی بلندمدت شدید و حتی بسیار شدید وجود دارد.

تنها۸ درصد از مساحت کشور در شرایط نرمال!

وی به وضعیت خشکسالی کشور در بازه کوتاه‌مدت نیز اشاره و اظهار کرده بود:براساس شاخص"SPEI" دوازده ماه ماهه منتهی به پایان تیرماه ۹۷، اغلب مناطق و استان‌های کشور شاهد درجات مختلفی از خشکسالی هستند. در مجموع حدود ۹۱/۷ درصد از مساحت کشور با درجات مختلف خشکسالی کوتاه مدت مواجه است که از این میان ۱۷ درصد با خشکسالی خفیف، ۲۷ درصد خشکسالی متوسط، ۱۷ درصد خشکسالی شدید، ۳۰ درصد با خشکسالی بسیار شدید مواجه هستند و تنها ۸ درصد از مساحت کشور در شرایط نرمال قرار دارد.

سد کوثرانقلابی بزرگ درخدمت رسانی

با این تفاسیريکی از خدمات دولت در کهگيلويه و بويراحمد و جنوب کشور احداث سد کوثر بوده که بسياری از کارشناسان آن را انقلابی بزرگ در خدمت رسانی به مردم می دانند.سد کوثر در استان کهگیلویه و بویراحمد و در فاصله 60 کیلومتری شمال غربی از شهرگچساران در محل تنگ دوک بر روی رودخانه خیر آباد احداث شده است  که در سال 1383 به بهره برداری رسید.

در حال حاضر با خط لوله ای به طول 763 کیلومتر بخش هایی از پنج استان کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، بوشهر، فارس، هرمزگان و در مجموع شامل 7 شهر بزرگ،یازده شهر کوچک، 36 شهرک و 47 دهستان با بیش از 1200 روستا را در بر می گیرد.

طرح بزرگ آبرسانی درکشور

همچنین شهرهای گچساران، بهبهان،زیدون،دیلم، گناوه، بوشهر، کنگان، جزیره خارک، لامرد، خورموج، بندر لنگه و روستاهای مسیر را تامین آب می کندکه در طول مسیراین خط لوله تاسیسات و صنایع مهم و استراتژیک مانند نیروگاه هسته ای بوشهر، جزیره خارک، پالایشگاه گاز ولیعصر کنگان، پارس جنوبی نیز از این طرح بزرگ آبررسانی استفاده می کنند.

افت 42درصدی ورودی آب سد کوثر

باید توجه داشت که سد کوثر به عنوان منبع تامین کننده آب شرب شهرهای بوشهر، گناوه، هندیجان، بندرلنگه، لامرد و گچساران در سال آبی جاری ورودی 131 میلیون مترمکعبی را تجربه کرده است که در مقایسه با سال گذشته افت 42 درصدی داشته است.

241میلیون مترمکعب حجم آب ذخیره شده

هرچند درمردادماه گذشته حجم آب ذخیره شده در سازه به 241 میلیون مترمکعب رسیده بود که در مقایسه با سال گذشته افت 29 درصدی را به ثبت رسانده است. با توجه به اینکه حداقل حجم بهره‌برداری از سد 105 میلیون مترمکعب است بنابراین از ذخیره فعلی سازه 139 میلیون مترمکعب قابل رهاسازی به پایین دست است.

جدای از این موارد قائم‌ مقام شرکت آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد مردادماه گذشته نیز در این خصوص گفته بود که حجم آب سد کوثر در شهرستان گچساران ۱۰۲ میلیون متر مکعب کاهش یافته است. 

زنگ خطر تامین آب دومیلیون و 500هزارنفر درجنوب

فریبرز ضرغامی اضافه کرده که این سد آب شرب ۲۰ شهرستان کشور را تامین می کند. وی جمعیت تحت پوشش آبرسانی از این سد را 2 میلیون و ۵۰۰ هزار نفر عنوان کرده و گفته است: آب آشامیدنی این تعداد جمعیت در استانهای فارس، هرمزگان، خوزستان، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد از این سد تامین می شود و کاهش حجم آب در این سد زنگ خطری برای تامین آب این جمعیت است.

قائم‌مقام شرکت آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد نیزخاطرنشان کرده بود:حجم سد مخزنی کوثر گچساران در سال گذشته ۳۴۲ میلیون متر مکعب بود که این حجم در سال جاری به ۲۴۰ میلیون متر مکعب رسیده است. 

تامین آب 2000هزار روستای کشور

اکبر خدری ،مدیر بهره برداری و نگهداری سد کوثر گچساران در گفت و گو با این پایگاه خبری تحلیلی درخصوص آخرین وضعیت آب سد کوثر این شهرستان اظهارکرد:گنجایش مخزن سد کوثر ۵۸۰ میلیون متر مکعب است که این سد سالانه آب آشامیدنی ۲۰ شهرستان و ۲ هزار روستای استان‌های هرمزگان، فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر را تأمین می‌کند.

وی افزود: ذخیره آب سد کوثر در این شهرستان هم اینک ۲۲۵ میلیون متر مکعب است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۹۴میلیون مترمکعب کاهش یافته است،حجم آب این سد در مدت مشابه سال آبی گذشته ۳۱۹ میلیون متر مکعب بود.

کاهش 10متری تزاز سد کوثر

مدیر بهره برداری و نگهداری سد کوثر گچساران تصریح کرد:نرمال تراز این مخزن بتونی با سطح دریا 625متر است و هم اکنون تراز این سد 595/50 متر که نسبت به مدت مشابه ۱۰ متر کاهش داشته است که تراز نرمال این سد در مدت مشابه سال گذشته 605/50 متربوده است.

خروج 142 میلیون متر مکعب آب آشامیدنی از سد کوثر

وی بیان کرد:110 میلیون مترمکعب آب خارج شده از سد کوثر گچساران در بخش آب آشامیدنی بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از۳۰ میلیون متر مکعب کاهش داشته است، در مدت مشابه سال آبی گذشته ۱۴۲ میلیون متر مکعب آب آشامیدنی از سد کوثر خارج شد.

۶۸ میلیون متر مکعب برای بوشهر

خدری اظهار کرد:از این میزان آب رها سازی شده در بخش آشامیدنی ۱۰ میلیون متر مکعب به استان کهگیلویه و بویراحمد، ۶۸ میلیون متر مکعب برای بوشهر، ۱۸ میلیون متر مکعب به خوزستان و ۱۴میلیون متر مکعب به استان‌های فارس و هرمزگان تخصیص یافته است.

این درحالی است که رئیس سازمان جهاد کشاورزی کهگیلیویه و بویراحمد در آیین کلنگ‌زنی پروژه آبیاری اراضی دشت لیشتر گچساران  از سد کوثر با اشاره به پدیده خشکسالی و کاهش نزولات آسمانی گفته بود: چالش خشکسالی، بخش کشاورزی را نیزبا مخاطرات جدی روبرو کرده است ولی با تدبیر می‌شود این وضعیت را مدیریت و از آن عبور کرد، افزایش سطح زیرکشت گلخانه‌ها دراستان موجب افزایش راندمان تولید وکاهش مصرف آب شده است و یکی دیگر از راهکارهای مبارزه با پدیده خشکسالی افزایش سطح روش آبیاری نوین است که در دستور کار قرار گرفته است.

تجهیز 46درصد اراضی آبی استان به سیستم نوین آبیاری

 الیاس تاج الدینی ، در ادامه تصریح کرده بود:در سطح کشور، 28 درصد اراضی آبی به سیستم‌های آبیاری تحت فشار تبدیل شدند و در استان کهگیلویه و بویراحمد حدود 46 درصد و در گچساران 86 درصد اراضی آبی به سیستم‌های نوین آبیاری مجهز شدند که خود توفیق بزرگی است.

تغییر سیاست دولت دراستفاده از آب

هرچند غلامرضا تاجگردون ،رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در آیین کلنگ‌زنی پروژه سیستم آبیاری نوین ۱۲۰۰ هکتار از اراضی دشت لیشتر گچساران نیز معتقد بود:آب‌رسانی به دشت لیشتر از سد کوثر به درازا کشید وهمواره مردم آن را به عنوان یک گلایه مطرح می‌کنند ،اما واقعیت این است که طولانی شدن این پروژه به این دلیل بود که کارکرد و سیاست دولت در استفاده از آب و اینگونه طرح‌ها تغییر کرده است.

وی افزوده بود:این پروژه اعتباری نداشت و برای تأمین مجدد اعتبار، کار سختی در پیش داشتیم که امروز با زحمات بچه‌های عزیز جهاد کشاورزی شروع شده و ادامه این کار مهم تا تحویل به کشاورز، به آن‌ها سپرده شده است.

عدد بزرگ روی سفره کشاورزان

تاجگردون نیزگفته بود:از کارهای صورت گرفته وزحمات قبلی ها دراین پروژه قدردانی می کنم و به مدیران جهاد کشاورزی خسته نباشید می‌گویم و از همه مسئولان ارشد این استان می‌خواهم که جهاد کشاورزی را در این دست از پروژه‌ها به شکل ویژه حمایت کنند و واقعیت هم این است که با اجرای این پروژه، عدد بزرگی به سفره کشاورزان این منطقه می‌روند؛ شما سایر استان‌ها و سایر مناطق همین استان خودمان را ببینید و حداکثر استفاده را ازاین فرصت‌ها ببرید.

نمی توانیم دست روی دست بگذاریم

وی با توجه به کاهش شدید آب پشت سد کوثر نیزتصریح کرده بود:نمی‌توانیم دست روی دست بگذاریم؛ ما به امید زنده هستیم و خداوند هم بخشنده و مهربان است ان‌شاالله که بارش‌های الهی بار دیگر بر این سرزمین می‌بارند،3 سال آینده همه اراضی آبی گچساران و باشت به آبیاری تحت فشار مجهز می‌شوند.

تحول بزرگ درگچساران باشت

تاجگردون اظهارکرده بود: ظرفیت گچساران و باشت برای تبدیل اراضی آبی به دیم حدود 16 هزار هکتار است که این ظرفیت تا سه سال دیگر تکمیل و تحول اساسی در این زمینه خواهیم داشت.

ناکارآمدی بهره‌وری در استفاده از آب 

با این تفاسیر می توان از دیگر عواملی که بارها درباره آن صحبت شده ولی اقدامی برای حل آن نشده، مسئله ناکارآمدی بهره‌وری در استفاده از آب و گسترش بی‌رویه زمین‌های کشاورزی را نام برد،بهره‌وری در بخش کشاورزی بسیار پایین است، بطوری که در تولید یک کیلوگرم محصول کشاورزی حدود یک متر مکعب آب مصرف می‌کنیم در حالی که متوسط بهره‌وری درکشورهای پیشرفته ۵/ ۲ تا ۳ کیلوگرم با استفاده از یک متر مکعب آب است.

باید توجه داشت که پایین بودن بهره‌وری تنها به بخش کشاورزی خلاصه نمی‌شودودر بهره‌وری اقتصادی نیز تولید ما به ازای هر متر مکعب آب حدود ۲۰ سنت در کشاورزی و در سایر کشورها بیش از یک دلار است بنابراین برای تولید مواد غذایی در کشور ناچار به استفاده آب بیشتر هستیم ولی با افزایش بهره‌وری می‌توان مصرف آب را کاهش داد.

ضعف مدیریت و حکمرانی ناپایدار 

بنابراین یکی دیگر از مهم‌ترین عواملی که کارشناسان بر سر آن توافق دارند، ضعف مدیریت آب و چسبیدن به برنامه‌هایی است که نتیجه‌اش توسعه ناپایدار است. هرچند از ضعف مدیریت و حکمرانی ناپایدار درهمه بخش‌های منابع طبیعی، کشاورزی، محیط زیست و آب هم می توان یاد کردکه امیدواریم از منابع آبی و وضعیت سدهای مهم تامین کننده آب شرب و درک مناسبت‌‌‌تر مردم از شرایط متفاوت امسال، بتوانیم در کنار تمهیدات بخش آب و آبفا و همکاری بخش‌های مختلف در نحوه مصرف آب بخش شرب، صنعت و کشاورزی تابستان کم آب امسال را با حداقل مشکل سپری کنیم.

گفتنی است 210میلی متر بارش در سال آبی ۹۷-۹۶ در ایستگاه هواشناسی سد کوثر گچساران به ثبت رسید در حالی که این میزان در مدت مشابه ۲۷۰ میلی متر بوده است.استان کهگیلویه و بویراحمد با داشتن یک درصد از خاک کشور نزدیک به ۱۰ درصد از روان آب‌های کشور را در اختیار دارد ورودخانه‌های فصلی و دائمی کهگیلویه و بویراحمد یک هزار و ۴۰۰ کیلومتر طول دارد.

انتهای پیام