به گزارش پایگاه خبری تحلیلی آفتاب جنوب،بیش از6ماه از تجاوز رژیم بعثی عراق به خاک میهن مان گذشته بود که در15 فروردین ماه سال 60 حماسه ای کم نظیر در تاریخ جنگ های هوایی دنیا ثبت شد و دنیا در این روز شاهد عملیاتی بی‌نظیر از سوی نیروی هوایی ایران بود که باعث شد ضربه محکمی به دشمن بعثی وارد شده و 48 فروند هواپیماهای شکاری، بمب افکن (شامل میگ21، میگ 23، سوخو 20، سوخو 22، توپولف 16 و میراژ) منهدم و یا آسیب جدی دید.

 در شمار پیچیده‌ترین عملیات‌های جهان

این عملیات که از لحاظ فنی از پیچیده‌ترین عملیات‌های جهان به شمار می رود  با چهار بار سوخت‌گیری انجام شد و در طی آن جنگنده‌های ایرانی 3 هزار و 500 کیلومتر را طی کردند تا به محل عملیات برسند. در این عملیات سرلشکر خلبان شهید «حسین خلعتبری مکرم»، سرتیپ خلبان شهید «محمود خضرایی»، سرگرد خلبان شهید «علی خسروی»، سرگرد خلبان شهید «عبدالله رضایی» و سرگرد خلبان شهید «پورسرابی» از خلبانان جنگنده‌های ایرانی بودند که بعدها به درجه رفیع شهادت نائل شدند.

عملیات اچ۳ یکی از عملیات‌های هوایی مهم نیروی هوایی ارتش در دوران دفاع مقدس بود و از این عملیات به عنوان یکی از بزرگترین عملیات‌های هوایی یاد می‌شودکه طی این عملیات فانتوم‌های نیروی هوایی ارتش ایران پایگاه هوایی "الولید" عراق را در غربی ترین نقطه این کشور، در مرز مشترک عراق و اردن بمباران کردند و آن‌ را منهدم ساختند.

با این تفاسیر،عملیات به این شکل بود که 8 جنگنده از پایگاه سوم شکاری "نوژه همدان" به آسمان برمی‌خاستند، قرار بر این بود بر فراز دریاچه ارومیه از نقطه مرزی مشترک ایران، عراق و ترکیه به سوی هدف حمله کنند، در تمام طول مسیر هواپیماهای ایرانی برای گریز از رادارهای شناسایی باید با ارتفاع بسیار کم یعنی حدود 20 تا 30 متری از سطح زمین پرواز می‌کردند و پس از پشت سر گذاشتن کوهستان‌های مرزی ترکیه و عراق خود را به مرز سوریه با عراق می‌رساندند و پس از یک نوبت سوخت‌گیری در آسمان به سمت اچ-3 حمله می‌بردند.

بردعملیات سه برابر بیشتر از برد جنگنده‌ها 

از آنجا که برد این عملیات سه برابر بیشتر از برد جنگنده‌ها بود، باید در طول عملیات حتماً چهار بار سوخت‌گیری انجام می‌شد، به همین دلیل طبق برنامه باید ابتدا دو فروند "بویینگ 707" برای رساندن سوخت به فانتوم‌ها از فرودگاه تهران برخاسته و با آنان در بالای دریاچه ارومیه ملاقات و مرحله اول سوخت‌گیری را انجام می‌دادند.

 همزمان دو فروند "هواپیمای 747" سوخت‌رسان دیگر از فرودگاه دمشق در سوریه بلند شده و مرحله دوم و سوم سوخت‌گیری هوایی در خاک سوریه انجام می‌گرفت. طبق برنامه‌ریزی عملیات، پس از هر نوبت سوخت‌گیری هواپیمای مادر باید صبر می‌کردند تا فانتوم‌ها عملیات‌شان را بر فراز "الولید" انجام دهند و در راه بازگشت دوباره عملیات سوخت‌گیری هوایی را انجام می‌داد.

در روز عملیات دو گروه چهار فروندی از جنگنده‌های ایرانی از فرودگاه همدان با نام‌های «البرز» و «الوند» به آسمان پرواز کردند و پس از سوخت‌گیری، از شمال شرق عراق و از فراز کوه‌های آرارات وارد منطقه مشترک مرزی عراق و ترکیه شدند و در ارتفاع پایین بر فراز کوهستان‌های این منطقه به سمت غرب عراق حرکت کردند. در همین حین هواپیماهای مختلف نیروی هوایی از جمله اف-4، اف-5، اف-14، سی-130 و بونانزا در حال انجام ماموریت‌های گشت هوایی، دیده‌بانی بصری در نقاط کور راداری و شنود الکترونیکی بودند.

نابودی کامل 48 هواپیمای دشمن 

این حمله که با موفقیت کامل همراه بود از هر لحاظ یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین عملیات‌های جهان محسوب می‌شود و با توجه به دستاوردهای نظامی و نابودی کامل 48 هواپیمای دشمن در رده بزرگترین و موفق‌ترین عملیات‌های نظامی جهان قرار می‌گیرد.

صدام که تازه متوجه شده بود چه ضربه مهلکی را از خلبانان شجاع ایرانی خورده است به تمام دسته های پروازیش دستور داده بود هرطور که شده 8 هواپیمای ایرانی را سرنگون کنند، مسیر بسیار خطرناک شده بود و هواپیماهای عراقی به دنبال هواپیماهای ایرانی بودند و سعی داشتند تا هواپیماهای ایرانی از مرز خارج نشده اند آنها را سرنگون کنند.

غافل از اینکه با مردانی رودررو شده اند که آوازه مردانگی شان در تمام دنیا پیچیده است. جنگنده های ایران که متوجه این امر شده بودند سرعت خود را چند برابر کردند وخود را به مرز ایران رساندند.در آن سوی مرز جنگنده های ایران که برای حفاظت هواپیماهای اف 4 مشغول گشت زنی بودند منتظر بودند تا اگر هواپیمایی از دشمن در آسمان ایران اسلامی ظاهر شود آن را سرنگون کنند . خلبانان رِژیم بعث که شجاعت تیزپروازان ما را به خوبی درک کرده بودند جرات آمدن به خاک ایران را نداشتند وناکام وناامید به پایگاه های خود بازگشتند.

ابلاغ حکم انجام ماموریت

سرتیپ خلبان فرج الله برات پور، لیدر دسته پروازی عملیات حمله به اچ3 درخصوص نحوه انجام این عملیات هم گفته است که 28 اسفندماه سال 59 من به همراه سرهنگ گلچین که آن روز به عنوان فرمانده پایگاه سوم شکاری شهید نوژه همدان بود از طرف شهید فکوری فرمانده وقت نیروی هوایی به تهران احضار شدیم وحکم انجام این ماموریت به ما ابلاغ شد.

این خلبان پیشکسوت دفاع مقدس افزود:حکم ماموریتی عظیم وحیاتی که نه تنها می توانست خطرناک وخطر ساز برای ایرانیان باشد ،در صورت عدم موفقیت به ازدست رفتن دستکم 8 فروند از هواپیماهای اف 4 بیانجامد و از سوی دیگر ودر صورت موفقیت می توانست گرد خستگی را از رخساره تمام رزمندگان بزداید وبه مردم ستمدیده ایران آرامش و امیدی مضاعف بدهد. شهید فکوری به من دستور داد که به عنوان لیدر این عملیات باشم و حاضر است هر خلبانی را از سراسر پایگاه های هوایی ایران که بخواهم برای شرکت در این عملیات انتخاب کنم."

لیدر دسته پروازی عملیات اچ -3درادامه نیز گفت:از آنجا که این عملیات یکی از عملیات های مهم واساسی نیروی هوایی بود طراحی آن در یک محیطی کاملا حفاظت شده انجام می گرفت و طراحان وفرماندهان وقت به صورت شبانه روزی روی اجرای عملیات کار می کردند، تا اینکه سرانجام روز موعود فرا رسید(سحرگاه 15 فروردین ماه سال 1360).

وی اظهارکرد:ساعت یک بامداد 15 فروردین سال 60 خلبانانی را که برای انجام این کار درنظرگرفته شده بودند به پایگاه احضار شدند وحکم آنها برای شرکت در عملیات اچ 3 ابلاغ شد،توجیه خلبانان نسبت به نحوه اجرای عملیات نزدیک به دو ساعت به طول انجامید و خلبانان پس از صرف صبحانه به دلیل حفاظت و امنیت بالا در اجرای این ماموریت لباس پروازشان را نیز در همان مکان پوشیدند.

حمله در زمان تعویض شیفت نیروهای عراقی

برات پور درباره روز عملیات  نیز گفت:برنامه اجرای ماموریت طوری طراحی شده بود که حمله در زمان تعویض شیفت نیروهای عراقی انجام شود و باتوجه به اینکه نمی خواستم کسی از این ماموریت بویی ببرد از مدتها قبل به فکر آماده نگه داشتن تعدادی هواپیما برای انجام این عملیات بودم وحتی مهماتی را که از ماموریت های قبلی باقی مانده بود دستور دادم انبار کنند .

این خلبان پیشکسوت دفاع مقدس افزود: روز عملیات تعداد 10 هواپیما و مجهز به بمب آماده عملیات بود که درآن روز حتی دستور دادم تا تمام ارتباطات مخابراتی پایگاه ومنازل سازمانی نیز قطع شود،در این مدت سعی می کردم تا همه چیز را عادی جلوه دهم. حتی وقتی خلبان "ایرج عصاره" که از خلبانان خوب پایگاه بود از من مرخصی خواست با او موافقت کردم .

برات پور تصریح کرد:هر لحظه که به انجام اجرای عملیات نزدیکتر می شد اضطراب در چهره فرماندهان و طراحان عملیات نیز بیشتر می شد ،چرا که انجام یک عملیات به این گستردگی و بدون اطلاع دقیق و کامل از نیروهای دشمن می توانست بسیار خطر ساز باشد و اگر کوچکترین اشتباهی رخ می داد کمترین خسارت آن از دست دادن 8 فروند هواپیمای اف-4 ایران و همچنین تضعیف روحیه رزمندگان در جنگ و کند شدن روند جنگ می شد .

وی گفت:علاوه بر آنها عکسبرداری هوایی از هدف انجام نشده و تنها کروکی منطقه هدف در دسترس خلبانان گروه های مانوری قرار داده شده است و هواپیماهای میگ 21 مراقبت مسلحانه هوایی را از پایگاه انجام می دهند که از زمانبندی پرواز آنها اطلاعی در دست نبود .

لیدر دسته پروازی عملیات اچ -3درادامه افزود:در ساعت 3:00 بامداد خلبانان هواپیمای هرکولس شناسایی الکترونیکی به نام خفاش از پایگا هوایی مهرآباد برخاستند و خود را به منطقه ایستایی در شمال غرب کشور ، درآسمان آذربایجان غربی و کردستان رساندند تا با دریافت و پردازش سیگنال های راداری و موشک های زمین به هوای دشمن و همچنین گفت و شنودهای رادیویی عوامل پدافند هوایی ارتش عراق بتوانند حرکت های آنها را شناسایی کنند و به اطلاع فرمانده عملیات برسانند .

نخستین مرحله سوخترسانی  به گروه های پروازی

وی تصریح کرد:ساعت 4:30 بامداد روز پانزدهم فروردین 2 فروند هواپیمای سوخت رسان از نوع بوئینگ 707 و 747 برخاستند و بر فراز ارومیه آماده شدندتا نخستین مرحله سوخترسانی را به گروه های پروازی الوند و شاهین انجام دهند .همچنین در همین ساعت خلبانان هواپیماهای جنگنده بمب افکن اف-5 از پایگاه هوایی تبریز برخاستند و راهی هدف خود در خاک عراق  که پالایشگاه وتاسیسات نفتی کرکوک بود، شدند  تا دشمن در مقام دفاع ، توانایی خود را تقسیم کند و بخش عمده آن را به شمال عراق اختصاص دهد.

برات پور در ادامه اظهارکرد:"از ساعت 1:30 بامداد کلیه خلبانانی که بنا بود در این عملیات شرکت کنند را به پست فرماندهی احضار کردم و بدون هیچگونه تحرکی آنها را نسبت به نقشه عملیات و مسیرهای رفت و برگشت توجیه کردم وبرای اطمینان دستور دادم لباس های پرواز را در همان مکان پوشیدند و صبحانه را نیز همانجا صرف کردند.

در سکوت رادیویی کارهایمان را انجام می دادیم

 وی درادامه افزود:10فروند هواپیمای اف 4 روی باند قرار گرفتیم ودر یک سکوت رادیویی کارهایمان را انجام می دادیم. 8 فروند اصلی ودو فروند دیگر به عنوان رزرو انتخاب شده بودند وتا لب مرز ما را همراهی می کردندکه با علامت های قراردادی که انتخاب کرده بودیم یکی پس از دیگری باند پرواز را پشت سرگذاشتیم و از این لحظه به بعد به تنها چیزی که فکر می کردیم انجام ماموریت به طور صحیح ودقیق بود.

لیدر دسته پروازی عملیات اچ -3بیان کرد: با سرعت دل آسمان را شکافتیم و به سمت دریاچه ارومیه حرکت کردیم که اولین سوختگیری هوایی را روی دریاچه ارومیه انجام دادیم وبه سمت مرز ادامه مسیر دادیم، وقتی به مرز رسیدیم چون برای 8 فروند اصلی مشکلی پیش نیامده بود آن دوفروند دیگر می بایست به سمت پایگاه برمی گشتند که در این فاصله "خلبان عتیقه چی" که به عنوان لیدر آن دو فروند بود ناگهان آن احساساتش که نشان از قدرت واقتدار خلبانان ایرانی برای دفاع از کشورشان بود بر او غالب شد وسکوت رادیویی را برای لحظه ای شکست وگفت: اجازه بدهید ما هم بیاییم وچون برنامه از قبل به طور دقیق محاسبه شده بود من فقط در یک جمله به او گفتم برگرد و سرانجام پس از بازگشت آن دوفروند ما 8 فروند در یک سکوت رادیویی محض مسیرمان را داخل خاک دشمن ادامه دادیم."

برات پورتصریح کرد:8 فروند جنگنده بمب افکن اف 4 ایران باسرعت مناسب در لابلای پستی و بلندی های شمال عراق را پیمودند و برای سوختگیری دوم در آن سوی مرزها خودشان را به هواپیماهای تانکرسوخترسان رساندند و پس از سوختگیری مجدد مسیرشان را به سمت اهداف از پیش تعیین شده ادامه دادند و بدون هیچ دردسری خود را به هدف ها رساندند و به سه دسته تقسیم شدندکه لحظات سخت ونفس گیری بود و هرکس به این فکر می کرد که کارش را به خوبی انجام دهد.

سرتیپ خلبان برات پور در ادامه خاطرات خود نیزاظهارکرده است که برای اینکه از دید رادارهای دشمن در امان بمانیم از بین کوه ها و دره هایی که معروف به دره عروسک ها بود گذشتیم وحتی الامکان سعی می کردیم از روی روستا یا شهری رد نشویم،هوا دیگر روشن شده بود و با توجه به اینکه در سکوت رادیویی بودیم نقطه نشانی هایی را روی زمین مشخص کرده بودیم تا راحت تر بتوانیم مسیرمان را ادامه بدهیم.

وی گفت:از روی نقشه من یک 3 راهی را مشخص کرده بودم که اگر به آن می رسیدیم می بایست با یک گردش به سمت مرز اردن حرکت کنیم. اما دستگاه نشانه رو هواپیما با آنچه که ما پیش بینی کرده بودیم  70 درجه اختلاف زاویه داشت که به هرحال به هر سختی که بود به سمت هدف ها حرکت کردیم و نزدیک به هدف به 3 دسته پروازی تقسیم شدیم.

لیدر دسته پروازی عملیات اچ -3بیان کرد:طبق توجیه قبلی دوفروند هواپیما به نام رعد چارلی وسه فروند به نام رعد براوو و سه فروند دیگر نیز به عنوان دسته سوم و نام رعد به سمت اهداف حرکت کردیم که بیابان ها مثل آیینه می درخشیدند و این مشکلاتی را برای ما به وجود آورده بود.

برات پور گفت:سرانجام لحظه حساس و سرنوشت ساز فرا رسیده بود ما 50 درصد از ماموریت را به خوبی پشت سر  گذاشته بودیم. با دیدن این اهداف دسته اول ودوم  به روی هدف هایشان شیرجه زدند و تمام بمب هایشان را روی هدف خالی کردند، ماکه دسته سوم بودیم هدف مان کمی دورتر بود که با حمله دسته اول و دوم پدافند عراق به کار افتاد و ما ناگهان با حجم آتشی عظیم روبه روشدیم ودر آن لحظه چاره ای اندیشیدیم و مسیرمان را عوض کرده و از پشت هدف بیرون آمدیم. 

خشم ملت ایران را برسر دشمن بعثی فرو ریختیم

وی تصریح کرد: هواپیماهای عراقی یکی پس از دیگری منهدم می شدند  و اینگونه بود که ما خشم ملت ایران را برسر دشمن بعثی فرو ریختیم و مسیر را باسرعت به سمت هواپیماهای تانکر سوخترسان ادامه دادیم تا پس از سوختگیری به سمت مرز ایران حرکت کنیم.

لیدر دسته پروازی عملیات اچ -3درادامه گفت:در راه برگشت طبق نقشه قبلی از روی جاده ای عبور می کردیم که به سمت مرز اردن می رفت و باتوجه به اینکه بارها شنیده بودم از طریق این جاده و از بندرعقبه مهمات برای ارتش عراق فرستاده می شود ناگهان متوجه یک تریلی شدم که روی جاده در حرکت بود که به سمت تریلی نشانه روی کردم چند تیر فشنگ به سمت آن شلیک کردم که ناگهان کوهی از آتش به هوا بلند شد و از اینکه تا آخرین تیرهای فشنگم را به هدف زده ام خوشحال بودم.

چراغ آمپر بنزین هواپیما روشن شده بود

وی افزود:در همین افکار بودم که متوجه کمبود بنزین هواپیما شدم، چراغ آمپر بنزین هواپیما روشن شده بود و مدام درمقابل چشمانم خودنمایی می  کرد.یک چشمم به آمپر بنزین بود و با چشم دیگر به دنبال تانکر سوخترسان می گشتم. دیگر جرات نگاه کردن به آمپر بنزین را نداشتم و مدام از خدا خواهش ودرخواست می کردم که مبادا بعد از انجام این ماموریت بزرگ به خاطر کمبود بنزین مجبور به ترک هواپیما در خاک دشمن شوم.

برات پور درادامه تصریح کرد:لحظات سخت و نفس گیری بود و عرق سردی روی پیشانی ام نشسته بود، در همین افکار بودم که ناگهان برقی را در 30 الی 40 مایلی خود دیدم.نور آفتاب به هواپیمای تانکر خورده بود ودرخشش آن باعث شد که من متوجه تانکر شوم. هرلحظه منتظر خاموش شدن موتورها بودم و سریع خودم را به تانکر رساندم  شاید این لحظه یکی از پرشورترین روزهای زندگی من به حساب می آمد و پس از سوختگیری با سرعت به سمت مرز ایران حرکت کردیم."

 با این تفاسیر نیز انجام این عملیات درحالی بود که  ساعت 5:23 بامداد نخستین بمب هر یک از گروه های پروازی بر هر سه هدف تعیین شده فرو ریخته شد و درست همزمان در ساعت 5:23 خلبانان اف-5 بمب های خود را بر پالایشگاه کرکوک عراق فرو ریختند ،خلبانان این گروه پروازی ستوانیکم مطصفی اردستانی ، ستوانیکم توکلی و ستوانیکم شفیع حسین زاده بودند ودشمن ضربه ای را درشمال شرق کشورش دریافت کرده بود که توجهش به آن جلب شد وهمزمان ضربه کاری دیگر در غرب کشورش بر او وارد شد.

خلبانان اف-5 بی هیچ درنگ و با سرعت در ارتفاع پست مسیر بازگشت را در پیش گرفتند و سالم در پایگاه هوایی تبریز فرود آمدند ، در حالی که بیشترین مسیر پرواز در ارتفاع پست را که تا آن زمان با هواپیمای اف-5 آزموده نشده بود تجربه کردند ، این چنین پروازی در کتاب های هواپیما محاسبه شده بود اما آزموده نشده بود .

رژیم بعث درمانده و مبهوت شده بودند

 پس از حمله به اچ-3 تنها تلی از خاکستر پشت سر گروه‌های الوند و البر باقی‌مانده بود که تا چند دقیقه قبل از حمله پایگاه امن و مطمئنی به نام الولید یا همان اچ3 بود. در زمان انجام عملیات، نیروهای رژیم بعث درمانده و مبهوت دست‌پاچه شده بودند و کاری از آن‌ها برنمی‌آمد، بر روی باند فرودگاه و پایگاه الولید آتش زبانه می‌کشید و جنگنده‌های عراقی را یکی پس از دیگری به کام خود می‌کشید و انفجار بدنه محکم آن‌ها را متلاشی می‌کرد. نیروهای درمانده و تکه‌های باقی‌مانده هواپیماهای عراقی در میان آتش خشم ایرانیان می‌سوختند و دور شدن جنگنده‌های غیور ایران را تماشا کردند.

 فرود فانتوم بر جاده‌ای اتومبیل‌

قبل از عبور فانتوم‌ها از مرز عراق دفاع ضدهوایی این کشور که متوجه هواپیماهای ایرانی شده بود به سمت آن‌ها شلیک کرد و یکی از هواپیماها مورد اصابت قرار گرفت و دیگر نمی‌توانست تا رسیدن به پایگاه به پرواز خود ادامه دهد و با فرود بر جاده‌ای اتومبیل‌ رو در آذربایجان غربی عجایب این حمله را کامل کرد و داغ آسیب‌رساندن به ایرانیان را بر دل عراقی‌ها گذاشت.

خوشحالی پیرجماران

بعد از انجام این عملیات دستور داده شد در این روز مارش پیروزی از طریق صدا و سیما در سراسر کشور نواخته شود و برابر اظهار نزدیکان حضرت امام(ره) با شنیدن خبر موفقیت نیروی هوایی در اجرای این دستور ، فرماندهی کل قوا بسیار خوشحال شد به طوری که از آغاز جنگ تا آن روز به این شادابی و خوشحالی دیده نشده بودند و در روز هجدهم فروردین ماه 60 یعنی سه روز بعد از انجام موفقیت آمیز این عملیات طراحان و خلبانان و فرماندهان شرکت کننده در این عملیات را به حضور پذیرفتند. دراین روز نور شادی و رضایتمندی در چهره امام (ره) به وضوح مشاهده می شد به طوری که یکی از نزدیکان امام گفتند: «تا به حال ایشان را به این خوشحالی ندیده بودند.»

 بزرگ ترین و قاطع ترین عملیات هوایی جهان

باتوجه به این که در طول دفاع مقدس، آمریکایی ها حتی قطعات یدکی هواپیماهایی را که خودشان ساخته بودند در اختیار ایران قرار نمی دادند، می توان عملیات حمله به اچ ۳ را یکی از بزرگ ترین و قاطع ترین عملیات هوایی جهان قلمداد کرد که خلبانان شجاع ما توانستند با چیزی حدود ۵ ساعت پرواز، چهار بار سوختگیری هوایی و طی مسافتی بالغ بر ۱۰۰۰ کیلومتر در سکوت مطلق هوایی، حماسه ای خلق کنند که نه تنها سردمداران عراق و همپیمانانش، بلکه هیچ یک از کارشناسان غربی هم فکر آن را نمی کردند.

انتهای پیام/