به گزارش پایگاه خبری تحلیلی آفتاب جنوب،توسعه صرف نظر از مفهوم حوزه‌ای آن که می‌تواند توسعه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی باشد، در کلان ماجرا، مفهومی فراگیر است. مفهومی که گاه با پیچیدگی‌های نظری و اقتصادی همراه است و گاه با پیچیدگی‌های پَسامفهومی، به این‌معنا که اگر توسعه مختصاتی است که جوامع کمتر توسعه یافته، ناگزیر رسیدن به آن هستند، در پَسامفهوم توسعه، باید برنامه‌ریزی‌ مدون وجود داشته باشد که در مسیر اجرا، یک جامعه را به آن مختصات برساند.

در مفهوم توسعه، بسیاری از منتقدان برای آن اصالتی غربی قائل هستند و تعاریف ارجاعی موجود در این حوزه نیز، این امر را تصدیق می‌کند؛ چنانکه بسیاری از آن‌هایی که در این بوم، دستی بر آتش توسعه داشته‌اند، تعاریفی نظیر آنچه فریدمن گفته، بر مفهوم توسعه آورده‌اند. میلتون فریدمن توسعه را چنین تعریف کرده است: توسعه، روند خلّاق و نوآوری در جهت ایجاد تغییرات زیربنایی در سیستم اجتماعی است.

این تعریف از توسعه و دیگر تعاریف که بیشتر بخش غرب‌گرای دانشگاهی در ایران بر آن تاکید داشته‌اند، توسعه را بر بستری شامل «رشد»، «نوگرایی»، «دموکراسی»، «خالقیّت» و «صنعتی‌شدن» می‌لغزاند.

توسعه از این منظر، از سوی منتقدان معتقد به بومی‌سازی، به جد با چالش مفهومی روبه‌رو شده است. به ویژه رهبر معظم انقلاب با توجه به همین ویژگی‌ها، بارها تاکید نموده‌اند که مدل غربی توسعه نه مناسب ایران است و نه مورد وثوق. ایشان در جمع دانشجویان دانشگاه فردوسی، مشهد به تاکید گفته‌اند: «به طور قاطع می‌گویم الگوی غرب برای توسعه، یک الگوی ناموفق است؛ زیرا با وجود دستیابی کشورهای غربی به ثروت و قدرت، ارزش‌های انسانی و معنویت در این جوامع از بین رفته‌اند.»

رهبر معظم انقلاب، درششم شهریور 1383 هم تاکید فرموده‌اند: پیشرفت ما، ترقی ما، استقرار عدالت در میان ما به پیشرفت و توسعه عدالت در دنیای اسلام و در نهایت در همه جهان  کمک می‌کند.

بحثی که در قالب ارائه نمایی کلی از مفهوم توسعه پیشرفت و به سخنان مقام معظم رهبری و نظر معظم‌له گره خورد، از این حکایت دارد که باید حساسیت ویژه‌ای درباره‌ی پرداختن به موضوع توسعه پیش روی همه‌ی ما باشد.

 اگر قرار است مدلی برای توسعه شهری، سیاسی، اقتصادی یا دیگر شقوق توسعه، پیش گرفته شود، در عمل باید این سوال لحاظ شده باشد که آیا مدل توسعه‌ای پیش گفته شده، مطابق مدل بومی توسعه است که آن را «پیشرفت» می‌خوانیم یا خیر همان مدل توسعه‌ی غربی‌ست با رنگ و لعابی ایرانی شده؟.

 این مهمترین گام در بحث‌های توسعه‌ایست؛ چون اگر قرار باشد نظام مقدس جمهوری اسلامی با وجود تحریم های ناجوانمردانه وفشارها به عنوان الگوی توسعه ،پیشرفت و خودکفایی برای ملت های آزادی خواه در سرتاسر جهان تبدیل شود می بایست با نگاه و نکته برداری هوشمند از برخی کشورهای صنعتی و موفق و نه پیروی از کلیه برنامه های توسعه محور آنها که بدور از ارزش هاي انساني و در تضاد با گفتمان دینی ماست به یک الگوی توسعه محور اسلامی دست یابیم که پایه و اساس آن اخلاقیات و منطبق بر فرهنگ ایرانی-اسلامی ما باشد چرا که این موضوع جهانی است و ریشه در گفتمان «انتظار»دارد.

شاهرخ رضايي فر

انتهای پیام/